بررسی آگاهی و نگرش دانشجویان دانشگاه یزد نسبت به رشته محیط‌زیست و عملکرد آن در جامعه

علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورهبیست و یکم، شماره ده، دی ماه 98

بررسی آگاهی و نگرش دانشجویان دانشگاه یزد نسبت به رشته محیط­زیست و عملکرد آن در جامعه

فاطمه هوشمند فیروزآبادی[1]^*

f.hoshmand@stu.ac.ir

معصومه پورسعیدی¹

صدف سلامتیان¹

حمید سودایی زاده[2]

چکیده

زمینه و هدف: ترویج و آموزش محیط­زیست نقشی مهم و اساسی را در حفاظت اصولی از آن دارد، بنابراین آموزش به عنوان یکی از اصلی­ترین ابزار­ها در تحقق توسعه انسانی مورد توجه است. از این طریق انسان­ها به عنوان محورهای توسعه می­توانند ضمن کسب توانمندی­های جدید به ایفای نقشی فعال و تاثیر­گذار در توسعه بپردازند. هدف از تدوین این پژوهش شناسایی میزان آگاهی دانشجویان دانشگاه یزد از رشته محیط زیست است.

روش بررسی: برای این منظور سوالات در سه گرایش آلودگی، ارزیابی و تنوع زیستی مطرح گردید تا میزان آشنایی دانشجویان نسبت به گرایش­های مختلف این رشته مشخص گردد. تعداد نمونه­ها با فرمول کوکران 628 به دست آمد و نمونه­برداری با استفاده از پرسش نامه، به صورت تصادفی بین دانشجویان دانشگاه یزد توزیع شد. داده­ها با نرم­افزارهای SPSS و Excel مورد تحلیل قرار گرفتند.

یافته­ها: یافته ها بیان­گر لزوم آموزش­های محیط­زیستی در جامعه و ارتقای میزان اطلاع­رسانی و آگاهی محیط­زیستی است. نوع مقطع تحصیلی بر روی آگاهی دانشجویان نسبت به محیط زیست تأثیر زیادی نداشت اما نوع رشته­های تحصیلی و جنسیت بر نگرش و دیدگاه افراد تأثیر به سزایی داشت. بنابراین با برنامه ریزی­های آموزشی مناسب و فرهنگ سازی در مقاطع مختلف دانشگاهی می­توان وضعیت آگاهی­های محیط زیستی جامعه را در راستای توسعه پایدار بهبود بخشید.

بحث و نتیجه­گیری: توجه به آموزش و ترویج محیط­زیست در سطوح دانشگاهی به عنوان یک نقطه شروع ضمن این که می­تواند در پر کردن این خلاء مفید واقع شود، قادر است افرادی را با تخصص­ها و مهارت­های لازم برای اشاعه دانش و اطلاعات مربوط به محیط­زیست و بحران­های پیش­رو تربیت نماید.

واژه های کلیدی: آموزش، محیط زیست، پرسش نامه، آگاهی، دانشگاه یزد

Investigation of Knowledge and attitudes of Yazd students the environment and its function in society

Fatemeh HooshmandFiroozabadi^[3]

f.hoshmand@stu.ac.ir

Maasoomeh Poorsaiedi^[4]

Sadaf Salamatian^[5]

Hamid Sodaiezadeh^[6]

Abastract

Introduction: Promotion and training of the environment has an important and fundamental role to play in protecting it, so education is considered as one of the main tools in the realization of human development. In this way, human beings as axes of development can play an active and influential role in development while acquiring new abilities. The purpose of this study was to identify the level of environmental awareness among Yazd University students.

Material and Methods: For this purpose questions trends in pollution, and biodiversity assessment was brought to the knowledge of students to determine trends in this field. Cochran formula obtained 628 samples collected using questionnaires randomly distributed among students of Yazd University. Data were analyzed with SPSS and Excel software.

Results and Discussion: The results indicate the need for environmental education and awareness in the community and promotion of environmental awareness. Type of education on students' awareness about the environment did not have a great impact on the field of education and gender attitudes of people had a great influence.

Conclusion: Due to the promotion of environmental education at university level as a starting point can also be useful in filling this gap, capable people with expertise and skills necessary to disseminate knowledge and information related to the environment and the crisis facing the education.

Key words: education, environment, questionnaire, knowledge, Yazd University

مقدمه

امروزه دامنه بحران محیط زیست بسیار جدی و گسترده است. در حال حاضر محیط زیست در معرض خطر تعرض و تخریب شدید آسیب­ها و آلودگی­های فراوان قرار گرفته که در این زمینه عوامل زیادی دخالت دارند. بسیاری از تهدید­های محیط­زیستی، تخریب منابع و آلوده­سازی محیط نتیجه فعالیت­های انسانی هستند. نا­آگاهی­ها، کم­آگاهی­ها و پایین بودن سطح فرهنگ عمومی مردم از جمله عوامل تخریب محیط­زیست به حساب می­آید که می­تواند زمینه سوء­استفاده عده­ای را در تجاوز به منابع خدادادی و سرمایه­های ملی فراهم کند (1). از این رو آگاه­سازی عمومی و آموزش جامعه در رابطه با ارزش و اهمیت محیط­زیست برای ادامه حیات بشر امری مهم است. شرط اجرای موفقیت­آمیز هر یک از برنامه­های حفاظت از محیط­زیست، آگاهی از چرایی و چگونگی اجرای آن­هاست (2). از هدف­های دراز­مدت آموزش محیط­زیست، ایجاد و گسترش فرهنگ و اخلاق پایدار محیط­زیستی برای مشارکت شهروندان در پاسداری از محیط­زیست خود و حل مسائل آن است. چنین فرهنگ و اخلاقی برای توسعه پایدار بوم­شناختی لازم و ضروری است (3). آموزش خود یک هدف نیست بلکه ابزاری کلیدی برای فراهم آوردن تغییر در دانش­ها، ارزش­ها، رفتار و بطور کلی شیوه زندگی است تا بر اساس آن جوامع بتوانند به پایداری در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، اکولوژیک و سیاسی دست یابند (4). آموزش محیط­زیست یک فرآیند میان رشته­ای و همه جانبه است که موجب آگاهی (درباره محیط زیست)، ارزش (شناخت محیط­زیست از طریق دانش)، رویکرد (مسئولیت در مورد محیط زیست)، قابلیت انجام عمل (مهارت لازم برای حل مشکل) می­شود (5).

در توصیه­های اتحادیه جهانی، حفاظت از طبیعت، سودمندی و فوریت تعلیم مسائل مربوط به محیط­زیست در کلیه سطوح، خاطر نشان شده است. همچنین برنامه محیط­زیست سازمان ملل افزایش تحقیقات و مبادله اطلاعات مربوط به آموزش محیط­زیست را در زمرة اهداف فعالیت­های خود قرار داده است. در برنامه­های مربوط به آموزش محیط­زیست، دوره­های آموزش عمومی از مهمترین و حساسترین دوره­های آموزشی به شمار می­آیند (6). نسل جوان بیشترین درصد جمعیت کشور را تشکیل می­دهد لذا آموزش محیط زیست می­تواند تأثیر قابل توجهی در تقویت فرهنگ محیط زیستی و رسیدن به اهداف توسعه پایدار داشته باشد (7). آموزش محیط­زیست باید برای همه سنین و در همه سطوح به صورت رسمی و غیررسمی اجرا گردد. وسایل ارتباط جمعی مسئولیت بزرگی برای این رسالت آموزشی دارند. در صورتی که آموزش محیط­زیست به درستی درک شده باشد می­تواند شامل آموزش جامعه درتمامی دوران زندگی باشد. آموزش محیط­زیست باید خود را در حل مسایل و در متنِ حقایق درگیر ساخته و خلاقیت، حس مسئولیت و تعهد خِود را برای ساختن فردای بهتر تشویق کند. آموزش محیط­زیست باید در دو سطح آموزش رسمی و غیررسمی صورت گیرد. در آموزش رسمی، تلاش­ها در جهت گنجاندن موضوعات محیط­زیستی در دوره­های رسمی قبل و بعد از دانشگاه، و تربیت معلمین و افراد ماهر در به کارگیری، تولید و انتقال دانش محیط­زیستی مطرح است و در بعد غیر رسمی، آموزش باید به نحوی باشد که تمامی عمر و به ویژه سنین بعد از دانشگاه را برای تمام افراد دانشگاهی و غیر دانشگاهی پوشش دهد. از این رو می­توان نتیجه گرفت که برای دستیابی به ظرفیت­های انسانی مورد نیاز در توسعه پایدار زیست­محیطی باید تلاش­های آموزشی در دو عرصه رسمی و غیر رسمی به طور همزمان صورت گیرد (8).

در زمینه بررسی آگاهی محیط­زیستی در افراد، مطالعات محدودی انجام پذیرفته است از جمله، حیدری در سال 1382 به بررسی تدوین الگوی مدیریتی توسعه پایدار آموزش محیط زیست برای نسل جوان کشور پرداخت. نتایج این تحقیق نشان داد ضرورت حفظ محیط زیست در بین دانشجویان کمرنگ شده است به طوری که از بین420 نفر از جوانان ساکن شهر تهران، 87/82 درصد از جوانان به حفظ محیط زیست اهمیت نمی­دهند و 11/38 درصد از آن­ها حفظ محیط­زیست را وظیفه خود نمی­دانند (7). کرمی­پور شمس آبادی در سال 1378 در تحقیق خود با عنون ارائه چارجوب نظری در خصوص چگونگی آموزش محیط زیست در نظام آموزش و پرورش کشور نتیجه گرفت بین آگاهی دانش آموزان و تغییر نگرش آن­ها رابطه مثبت وجود دارد. آموزش و آگاهی از محیط زیست را می­توان یکی از مهمترین نقش­های کنونی مدارس در تمامی سطوح، در آموزش رسمی دانست (9). بادکوبی در سال 1379 در پژوهش خود تحت عنوان ارزیابی وضعیت آگاهی آموزگاران شاغل در مناطق مختلف آموزش و پرورش تهران نسبت به محیط زیست به این موضوع اشاره داشت که از بین پاسخگویان، دانش آموزان رشته تجربی در مقایسه با دیگر رشته­ها میزان آگاهی بیشتری نسبت به محیط زیست داشته­اند که در این امر معلمان نقش به سزایی بر عهده داشتند (10).

باقری ورکانه در سال 1382 به بررسی میزان آگاهی و علاقه دانش آموزان دوره متوسطه شهر تهران از محیط زیست و حفاظت از آن پرداخته است. نتایج تحلیل همبستگی حاکی از آن است که بین متغیرهای مستقل سن، تحصیلات پدر و مادر، استفاده از برنامه­های رادیویی، مطالعه کتاب­ها و مقالات ریست محیطی با متغیر وابسته میزان علاقه دانش آموزان به محیط زیست رابطه معنی داری وجود دارد (11). کارگری در سال 1383 به بررسی اثرات فرهنگی و روان­شناختی دوره­های آموزشی کوتاه مدت حفاظت محیط زیست و کاهش مصرف انرژی و آموزش محیط زیست برای عموم مردم پرداخته است. نتایج تحقیق نشان می­دهد که آموزش در تغییر نگرش افراد نسبت به محیط زیست و حفاظت از آن تأثیر­گذار بوده است (12). هادی­پور و شکوری در سال 1383 در پژوهش خود به بررسی میزان آگاهی زیست محیطی و روشهای بهینة آموزش محیط­زیست در زنان خانه­دار و آموزگاران زن مقطع ابتدایی شهر اراک پرداخته­اند. این تحقیق به روش تصادفی و به وسیله پرسشنامه، با توجه به ویژگی­های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی در مناطق گوناگون شهر اراک صورت گرفته است. یافته­های این پژوهش بیانگر لزوم آموزش­های محیط­زیستی در جامعه و ضعف میزان اطلاع رسانی است (13). اسمعیلی در سال 1386 در خصوص نقش آموزش­های مردمی برای فضای سبز شهر تهران به تحقیق پرداخته و گزارش داد که بین متغیر­های سن، سطح تحصیلات، منابع آگاهی دهنده، اهداف دوره­های آموزشی، محتوای دوره­ها و روش­های آموزشی با متغیر وابسته دانش شهروندان نسبت به سالم سازی محیط زیست رابطه معنی­داری وجود دارد (14). مطالعات انجام شده توسط Lucie (1996) و Chen et al (2002) نشان می­دهد که علاقه دانش آموزان به حفاظت محیط زیست در حفظ آن مؤثر است(15 و 16). بررسی­های انجام شده توسط  Sang-Joon(1995) و Kara (2004) بیانگر آن است که مجلات و نشریات محیط زیستی بر دیدگاه دانش آموزان در خصوص حفاظت از محیط زیست تأثیر­گذار است (17 و 18).

هدف از این پژوهش بررسی آگاهی دانشجویان دانشگاه یزد نسبت به رشته محیط زیست و اهمیت آن در جامعه است. بدین منظور با طراحی پرسشنامه به اهمیت آموزش محیط زیست، شناخت وظایف انسان نسبت به مسائل آن، درک ارزش­های محیط­زیستی، حمایت از دیدگاههای حفاظتی و عدالت اجتماعی پرداخته شد.

مواد و روش­ها

این مطالعه در سال 1391 در دانشگاه یزد اجرا شد. در این تحقیق برای بهره­گیری از نظر دانشجویان از پرسشنامه استفاده شده است. پرسشنامه رایج­ترین وسیله­ای است که برای شناخت دیدگاه­ها و نگرش افراد استفاده می­شود. پرسشنامه طراحی شده دارای 3 بخش در زمینه تنوع زیستی، آلودگی محیط­زیست و ارزیابی اثرات محیط­زیستی بود که روائی آن توسط متخصصین مربوطه مورد تأیید قرار گرفت. جهت بررسی پویایی پرسشنامه از ضریب آلفای کورنباخ در یک تست اولیه استفاده شد و با توجه به دست آمدن ضریبی معادل 8/0، طراحی پرسشنامه مطلوب ارزیابی گردید. جامعه آماری کل دانشجویان مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه یزد در نظر گرفته شد که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 628 نفر برآورد گردید. نفرات مورد نظر با توجه به نسبت جمعیتی دانشجویان هر مقطع با استفاده از روش نمونه­برداری تصادفی طبقه­بندی شده انتخاب و پرسشنامه بین آنها توزیع گردید. داده­های بدست آمده از تحقیق در دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی مورد بررسی قرار گرفتند.

برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزار­های SPSS و Excel استفاده گردید. در این بررسی داده­های بدست آمده از پرسشنامه­ها با هم مقایسه شدند و از سوی دیگر مؤثر بودن تغییرات به وسیله آزمون آماری Crosstabs در قسمتchi square test بررسی گردید. همچنین جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نظریات دانشجویان دانشگاه یزد نسبت به هر سوال از نمودار ستونی استفاده شد.

نتایج

برطبق یافته­های بدست آمده بیشترین فراوانی را در بین افراد، خانم­ها با 4/76 % و آقایان با 6/23 % تشکیل دادند (نمودار1). 40% درصد افراد در مقطع کارشناسی، 8/53 درصد در مقطع کارشناسی ارشد و 2/6 درصد از افراد در مقطع دکتری در حال تحصیل بودند (نمودار 2). از بین 38 رشته تحصیلی دانشجویان، بیشترین فراوانی متعلق به رشته­های جغرافیا با 8 درصد و مهندسی نساجی با 6/7 درصد بود.

نمودار 1-درصد جنسیت افراد پاسخ دهنده

Figure 1-. Percentage of respondents sex

نمودار 2-درصد مقطع تحصیلات افراد پاسخ دهنده

Figure 2- Percentage of respondents education

جدول 1-آزمون کای اسکور برای تعیین تمایل به همکاری با تشکل­های مردمی با متغیر جنس، مقطع تحصیلی و نوع رشته

Table 1- Chi-square test to determine willingness to cooperate with the organization of people with gender, educational level and type of sport

با توجه به جدول 1، بین نگرش افراد نسبت به تمایل به همکاری با تشکل­های مردمی حفاظت از محیط­زیست با جنسیت و نوع رشته تحصیلی ارتباط معنی­داری وجود دارد، اما با مقطع تحصیلی ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

جدول 2- آزمون کای اسکور برای تعیین آگاهی نسبت به تنوع زیستی با متغیر جنس، مقطع تحصیلی و نوع رشته

Table 2- Chi-square test to determine awareness of biodiversity by gender, educational level and type of sport

با توجه به جدول 2، بین آگاهی و دیدگاه افراد نسبت به تنوع زیستی با جنسیت و نوع رشته تحصیلی ارتباط معنی­داری
وجود دارد، اما با مقطع تحصیلی ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

جدول 3-آزمون کای اسکور برای تعیین آگاهی نسبت به گونه­های بومی با متغیر جنس، مقطع تحصیلی و نوع رشته

Table 3- Chi-square test to determine awareness of native species by gender, educational level and type of sport

با توجه به جدول 3، بین آگاهی و دیدگاه افراد نسبت به گونه­های بومی ایران با جنسیت و نوع رشته تحصیلی ارتباط معنی­داری وجود دارد، اما با مقطع تحصیلی ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

جدول 4-آزمون کای اسکور برای بررسی آگاهی نسبت به صدور پروانه­های شکار با متغیر جنس،

 مقطع تحصیلی و نوع رشته

Table 4-Chi-square test to evaluate knowledge of the hunting license by gender,

educational level and type of sport

با توجه به جدول 4، بین نگرش و دیدگاه افراد نسبت به صدور پروانه­های شکار با جنسیت در سطح 5 درصد ارتباط معنی­داری دارد اما با نوع رشته تحصیلی و مقطع تحصیلی ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

جدول 5: آزمون کای اسکور برای آگاهی نسبت به مجمع بین­المللی حفاظت از محیط زیست با متغیر

جنس، مقطع تحصیلی و نوع رشته

Table 5: chi-square test for knowledge of the national association of environmental

 protection with gender, educational level and type of sport

با توجه به جدول 5، بین آگاهی نسبت به مجمع بین­المللی حفاظت از محیط زیست افراد با جنسیت و نوع رشته تحصیلی ارتباط معنی­داری دارد اما با مقطع تحصیلی ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

جدول 6- آزمون کای اسکور برای آگاهی نسبت به تاثیر فعالیت­های انسان در نابودی حیات وحش با متغیر

جنس، مقطع تحصیلی و نوع رشته

Table 6- Chi-square test for knowledge of the impact of human activities on the destruction of wildlife by gender, educational level and type of sport

با توجه به جدول 6، بین بررسی آگاهی و دیدگاه نسبت تاثیر فعالیت­های انسان در نابودی حیات وحش با جنسیت در سطح 99 درصد و با نوع رشته تحصیلی در سطح 95 درصد ارتباط معنی­داری دارد اما با مقطع تحصیلی ارتباط معنی­داری وجودندارد.

جدول 7- آزمون کای اسکوربررسی نگرش نسبت به هشدار­های محیط زیست با متغیر جنس، مقطع تحصیلی و نوع رشته

Table 7- Attitudes towards alerts Chi-square test environment by gender, educational level and type of sport

با توجه به جدول 7، بین اهمیت دادن نسبت به هشدارهای سازمان حفاظت محیط زیست با جنسیت، مقطع تحصیلی و
نوع رشته تحصیلی ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

جدول 8- آزمون کای اسکور بررسی نگرش نسبت به آلودگی هوا با متغیر جنس، مقطع تحصیلی و نوع رشته

Table 8- Chi-square test to investigate attitudes towards air pollution by gender, educational level and type of sport

با توجه به جدول 8، بین 8 دیدگاه و نگرش  افراد در ایجاد بیماری در اثر آلودگی هوا با جنسیت، مقطع تحصیلی و نوع
 رشته تحصیلی ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

جدول 9- آزمون کای اسکور برای بررسی دیدگاه افراد نسبت به کاهش آلودگی با ایجاد فضای سبز با متغیر

جنس، مقطع تحصیلی و نوع رشته

Table 9- Chi-square test for people's point of view to reduce pollution by creating a green space with gender, educational level and type of sport

با توجه به جدول 9، بین دیدگاه و نگرش افراد کاهش آلودگی هوا و صوت با ایجاد فضای سبز با جنسیت در سطح 95 درصد ارتباط معنی داری دارد. اما با مقطع تحصیلی و نوع رشته تحصیلی ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

جدول 10- آزمون کای اسکور برای بررسی دیدگاه افراد نسبت به عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست با

 متغیر جنس، مقطع تحصیلی و نوع رشته

Table 10- Chi-square test for EPA 'attitude toward performance by gender,

educational level and type of sport

جدول 11- آزمون کای اسکور برای بررسی دیدگاه افراد نسبت نقش دولت در حفاظت محیط زیست با

 متغیر جنس، مقطع تحصیلی و نوع رشته

Table 11- Chi-square test for 'attitude toward the role of government in protecting the environment by gender, educational level and type of sport

با توجه به جدول 11، بین دیدگاه و نگرش افراد نسبت به نقش دولت در حفاظت از محیط زیست با جنسیت در سطح 99 درصد ارتباط معنی داری دارد. اما با مقطع تحصیلی و نوع رشته تحصیلی ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

جدول 12- آزمون کای اسکور برای بررسی آگاهی افراد نسبت به گونه­های در معرض انقراض با متغیر

جنس، مقطع تحصیلی و نوع رشته

Table 12- Chi-square test to check awareness of the endangered species, gender,

 educational level and type of sport

با توجه به جدول 12، بین آگاهی افراد نسبت به گونه­های در معرض انقراض با جنسیت و نوع رشته تحصیلی در سطح 99 درصد ارتباط معنی داری دارد. اما با مقطع تحصیلی ارتباط معنی­داری وجود ندارد.

جدول 13- آزمون کای اسکور برای بررسی آگاهی افراد نسبت به اهمیت حفاظت از حیات وحش با

 متغیر جنس، مقطع تحصیلی و نوع رشته

Table 13- Chi-square test to check awareness of the importance of wildlife conservation by gender, educational level and type of sport

با توجه به جدول 13، بین آگاهی افراد نسبت اهمیت حفاظت از حیات وحش با جنسیت در سطح 99 درصد ارتباط معنی­داری دارد. اما با مقطع تحصیلی و نوع رشته تحصیلی ارتباط معنی­داری وجود ندارد

بحث و نتیجه گیری

بقای نوع بشر و ارتقاء سطح زندگی ایجاب می­کند که انسان از
رابطه صحیح با محیط­ زیست آگاه شده و ارزش­ها و دیدگاه­ها را برای حفاظت و بهبود کیفیت آن به کار گیرد و به طور فردی و گروهی در حل مشکلات محیط­ زیستی اقدام نموده و یا از بروز آن­ها جلوگیری کند. آموزش محیط ­زیست کوشش آگاهانه­ای برای دستیابی جهانی به این هدف برای تمامی سنین و از طریق تمامی نظام­های آموزش رسمی و غیر رسمی است و لذا اعمال آموزش­های زیست­­ محیطی و دیگر اقدامات برای حفظ محیط­زیست الزامی است. در ایران که نسل جوان آن، درصد بالایی از جمعیت را تشکیل می­دهد، آموزش محیط­ زیست به آنان می­تواند تأثیر قابل ملاحظه­ای در تقویت فرهنگ زیست­ محیطی برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار داشته باشد. آشنایی جوانان و کودکان با محیط­ زیست در مقاطع مختلف تحصیلی می­تواند روحیه سازگاری و حفاظت از منابع ­طبیعی را در آن­ها تقویت کرده، و حس مسئولیت­پذیری نسبت به محیط­ زیست را به صورت منطقی در آن­ها ارتقاء بخشد (1).

بدین منظور جامعه آماری را از بین دانشجویان دانشگاه یزد، به عنوان قشر تحصیل کرده و نماینده جامعه در نظر گرفته شد. تا با بررسی نگرش، آگاهی و دیدگاه افراد میزان آگاهی محیط ­زیستی دانشجویان سنجیده و برای بهبود وضعیت آموزشی و فرهنگ­ سازی در جامعه راهکارهای مناسب ارائه شود. نتایج حاصل از آنالیز آماری به تفکیک نظرات دانشجویان در مقاطع تحصیلی مختلف آورده شده است:

مردان بیش از زنان و رشته­های مهندسی کشاورزی، محیط زیست، حسابداری، علوم سیاسی، روان شناسی و تربیت بدنی از نقش دولت در حفاظت از محیط زیست آگاهی بالاتری داشتند. مقطع دکتری، زنان بیش از مردان و رشته علوم اسلامی از واژه تنوع زیستی آگاهی بالاتری داشتند. مقطع دکتری، زنان بیش از مردان و رشته­های تربیت بدنی، علوم اجتماعی و طراحی شهری بیش از سایر رشته­ها با گونه­های بومی ایران آشنایی داشتند. مقطع دکتری، مردان بیش از زنان و رشته­ی طراحی شهری با اتحادیه بین­المللی حفاظت آشنایی بیشتری داشتند. مقطع دکتری، مردان بیش از زنان، رشته­های مکانیک و حسابداری بیش از سایر رشته­ها از این موضوع که صدور پروانه­های شکار سبب کاهش شکار غیر مجاز می­شود آگاهی بالاتری داشتند. مقطع دکتری، زنان بیش از مردان و رشته صنایع بیش از بقیه رشته­ها از اثر فعالیت­های انسان در نابودی حیات وحش آگاهی بیشتری داشتند. مقطع دکتری، مردان نسبت به زنان و رشته­های  طراحی شهری و مهندسی کشاورزی بیش از بقیه به هشدارهای سازمان محیط زیست در مورد آلودگی هوا اهمیت می­دادند. مقطع دکتری، مردان نسبت به زنان و رشته­های مهندسی کشاورزی و کتابداری به اثر آلودگی هوا در ایجاد بیماری­های قلبی و ریوی آگاهی بالاتری داشتند.

مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد بیش از دکتری، مردان بیش از زنان و رشته ورزش با گونه­های در معرض انقراض آشنایی بیشتری داشتند. مقطع کارشناسی ارشد، مردان بیش از زنان و رشته­های تربیت بدنی، مددکاری و مدیریت مالی تمایل به همکاری با تشکل­های مردمی محیط زیستی را بیشتر از بقیه داشتند. مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، زنان بیش از مردان و رشته­های تربیت بدنی، کتابداری، زمین شناسی و طراحی شهری به اهمیت حفاظت از حیات وحش آگاهی بالاتری داشتند. مقطع کارشناسی و دکتری، مردان بیش از زنان و رشته­های حقوق و حسابداری به نقش فضای سبز در کاهش آلودگی هوا و صوت آگاهی بیش­تری داشتند. مقطع کارشناسی، مردان بیش از زنان و رشته­های مددکاری، حقوق، علوم اسلامی نسبت به بقیه رشته­ها عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست را در کنترل آلودگی­ها رضایت­ بخش­­تر می­دانستند.

با توجه به نتایج بدست آمده از تجزیه و تحلیل آماری می­توان این گونه استنباط نمود که رشته­های تحصیلی بر آگاهی دانشجویان از رشته محیط ­زیست و عملکرد آن در جامعه هیچ تاثیری ندارد و آگاهی دانشجویان به نگرش و دیدگاه­ آن­ها و اطلاعات عمومی شخص از محیط ­زیست و فرهنگ­­ سازی در طول دوره تحصیلات و رسانه­های جمعی دارد. الگوی بیل ودال استراند (1997، به نقل از فرانسونوکارلینگ،1999) بیانگر این است که اگر در مراحل ابتدایی تحصیلات علاقه یا آگاهی محیطی پیش نیاید، فرد احتمالا انجام دادن عادات قدیمی خود ادامه می­دهد. همچنین نتایج پژوهش های صالحی و همکاران(1387) نشان می­دهد که معلمان آموزش دوره ابتدایی نگرشی مثبت و موافق محیط­زیست ­دارندکه این خود منجر به احساس مسئولیت پذیری و حمایت از منابع زیستی مختلف می­شود.

در مقاطع تحصیلی بالاتر نگرش و آگاهی نسبت به محیط­زیست بیشتر شده است که می­توان ناشی از بالا رفتن اطلاعات و آگاهی فرد از جامعه و مسائل به روز آن دانست. همچنین بین دیدگاه­های زن و مرد درباره محیط ­زیست تفاوت بسیاری مطرح بود که با توجه به مطالعه دیوید سونوفرودبرگ (1996،به نقل از زینوپیرس،2002) می­توان نتیجه گرفت زمانیکه تفاوت دو جنس را در مورد موضوعات محیط­ زیستی که در سطح جهانی مطرح هستند، تفاوت کم و نامحسوس را مشاهده خواهیم کرد. در مقابل، اگر تفاوت دو جنس را در مورد مسائل محیط­ زیست که در سطح منطقه­ای وجود دارد ارزیابی شود، زنان سطوح بیشتری از توجه به این مسائل را بیان می­کنند. دولت­ها و سیاستگذاران می­توانند متولی ایجاد تغییرات و روش های جدید در توسعه باشند و این امر ممکن است سبب بهبود اوضاع جهان شود. اما این روش­ها فقط راه­حل­ ­هایی کوتاه مدت هستند مگر اینکه آموزش جدیدی به جوانان در جهان داده شود و این امر به ایجاد ارتباطی بین دانش آموزان و معلمین مدارس و اجتماع نیاز خواهد داشت. بنابراین توجه به بحث آموزش محیط­زیست و به ویژه روش­های نوین آموزش و انتقال اطلاعات در مراکز آموزشی از یکسو و آشنایی با روش­های ترویج این دانش در سطح محلی و ملی برای آگاهی مردم ازسوی دیگر اهمیت اساسی دارد. در این راستا توجه به آموزش و ترویج محیط­زیست در سطوح دانشگاهی به عنوان یک نقطه شروع ضمن اینکه می­تواند در پر کردن این خلاء مفید واقع شود، قادر است افرادی را با تخصص­ها و مهارت­های لازم برای اشاعه دانش و اطلاعات مربوط به محیط­زیست و بحران­های پیش­رو تربیت نماید.

منابع

1. Naghizadeh, M. (2005). The role of environmental education in explaining sustainable development. Journal of Enviromental Science and Engineering, 41, 57. (In persian)
2. Torani, H., & Karamaldini, M. (2005). The status of environmental education in the formal education system of the country. Journal of Environmental Science and Engineering, 41, 80. (In persian)
3. Karimi, D. (2005). The concept of environmental education. Journal ofEnvironmental Science and Engineering, 41, 15. (In persian)
4. Jokar, G., & Mirdamadi. (2011). Viewpoints of Shiraz high school girl students on environmental protection. Research Journal of Agricultural Education and Extension. (In persian)
5. Salehi Omran, A., & Agha Mohammadi, A. (2000). Investigation of environmental lnowledge, attitude and skills of primary education tTeachers of Mazandaran Pprovince. Quarterly Journal of Education, 3, 91-117. (In persian)
6. Haidari, A. (2004). Developing a management model for sustainable development of environmental education for the young generation. Master's degree in environmental management, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran. (In persian)
7. Mahmoudi, H., & Veisi, H. (2005). An environmental extension and education approach to primary environmental care. Environmental Science, 8, 57-64. (In persian)
8. Karamipour Shamsabadi, M. (2000).  Providing a theoretical framework of environmental education in the country's education system. Doctoral dissertation on educational management, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran. (In persian)
9. Badkobi, A. (2001). Assessing the knowledge status of primary school teachers working in the education areas of Tehran. Journal of Environment, 33, 36-40. (In persian)
10. Bagheri Varkaneh, A. (2004). A survey on the knowledge and interest of high school students in Tehran on environmental protection. Master's Degree in agriculturalextension and education, Islamic AzadUniversity, Science and Research Branch, Tehran. (In persian)
11. Kargari, N. (2005). Assessing the cultural and psychological impact of short term training courses on reducing energy consumption and environmental education for the public. Master's degree in environmental science, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran. (In persian)
12. Esmaili, S. (2008). The role of green municipal education of Tehran municipality in environmental health. Master's degree in natural resources promotion and education, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran. (In persian)
13. Lucie, S. (1996). Environmental education and sustainable development: A further appraisal. Canadian Journal of Environmental Education, 1, 23-28.
14. Chen, Y., Chyan, C., & Chieko, K. (2002).The effects of different environmental education programs on the environmental behavironmental of seventh-grade and related favors. Journal of Environmental Health, 64.
15. Sang-Joon, N. (1995). Environmental education in primary and secondary schools in korea: Current developments and future agendas. Retrieved from http://www.informa world.com/
16. Kara, K. (2004). Mass media and environmental knowledge of secondary school students in Hong Kong. Journal the Environmentalist, 19, 85-97.