ارزش گذاری مشروط دوگانه دوبعدی یک پارک درون شهری (مطالعه موردی پارک آزادی شیراز)

علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره نوزدهم،ویژه نامه شماره 5 ، تابستان1396

ارزش گذاری مشروط دوگانه دوبعدی یک پارک درون شهری

 (مطالعه موردی پارک آزادی شیراز)

سیدعباس سیدصالحی ^[1]

غلامرضا حجرگشت[2]

محمد بخشوده[3]

زینب صدقی مرادی[4]*

z.sedghimoradi@gmail.com

چکیده

زمینه و هدف: امروزه با توجه به اهمیت روزافزون محیط زیست و فضای سبز، تصمیم گیری ها و سیاست سازی های زیست محیطی در سطح ملی و بین المللی در حال گسترش است بنابراین نیاز اساسی به اطلاعاتی کارا در این مورد وجود دارد تا بتواند برای مدیریت این تصمیم سازی ها مفید باشد.

روش بررسی: در این مطالعه منافع اقتصادی مربوط به پارک آزادی شیراز با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط دوگانه-دوبعدی برآورد شده است. بدین منظور از روش اقتصاد سنجی بیزین بهره گرفته شده است.داده های مورد نیاز این پژوهش با استفاده از 215 پاسخ دهنده درسال91 جمع آوری شده است.

یافته‌ها: نتایج حاصل از برآورد نشان می دهد متغیرهای سطح درآمد، بعد خانوار، کیفیت و زیبایی پارک بر پذیرش مبلغ پیشنهادی اثر مثبت و معنی دار داشته، در حالی که متغیر سابقه بازدید اثر منفی و معنی داری بر پذیرش مبلغ پیشنهادی دارد. در این مطالعه، بازدیدکنندگان حاضر به پرداخت مبلغی برابر 4390 ریال برای استفاده در یک روز می باشند، منفعت کلی پارک نیز در حدود 14 میلیارد ریال به صورت سالانه است. ارزش حال این منفعت کلی با استفاده از میزان تنزیل اجتماعی 2/7 درصد در ایران و بیش از 190 میلیارد ریال می باشد.

واژه­های کلیدی: پارک آزادی شیراز، روش ارزش گذاری مشروط، انتخاب دوگانه، تخمین بیزین.

Double-bounded Dichotomous Choice CVM for an Urban Park; (Case Study: Azadi Park, Shiraz, Iran)

Seyed Abbas Seyed Salehi[5]

Gholamreza Hajargasht[6]

Mohammad Bakhshoodeh [7]

Zeynab SedghiMoradi[8]*

z.sedghimoradi@gmail.com

Abstract

Background and Objective: Today, according to the increasing importance of green space and environment, decision making about environmental policies is growing at the national and international levels. Therefore, there is an urgent need for the information that could be used to promote efficient environmental decision making.

Method: In this study, the economic benefits associated with Azadi Park in Shiraz, are estimated using a double-bounded dichotomous choice contingent valuation survey design. The model is estimated applying the Bayesian method. Data for this study was collected with the help of 215 respondants in 2012.

Findings: The model was calibrated for the years 1992-1996 and validated for the years 1998-2000. The coefficient of determination (R²) for monthly flow was equal to 0.82 and Nash-Sutcliffe coefficient (E_ns) was equal to 0.8 in the calibration period, while in the validation period these coefficients were 0.77 and 0.73, respectively.

Conclusion: The results indicate that income, household size, quality and beauty of the park have a significant positive effect and history of visiting has a robust negative effect on the acceptance of bid price. ؤisitors are willing to pay 4390 Rials per person per day on average, resulting in aggregate benefits of 14000 million Rials yearly. The present value of these aggregate benefits equals to 190000 million Rials, using a social discount rate of 7.2 %.

Keywords: Shiraz, Azadi Park, Contingent Valuation Method, Dichotomous Choice; Bayesian Estimation.

مقدمه

یکی از عوامل توسعه پایدار، با ارزش تلقی نمودن سرمایه های طبیعی است. بیان ارزشی منابع طبیعی از یک جهت برای به حساب آوردن ارزش منابع طبیعی در تولید ناخالص داخلی به عنوان یک مقیاس رفاه اجتماعی و از سوی دیگر برای سیاست سازی ها و تصمیم گیری های محیط زیستی و انرژی ملی و بین المللی اهمیت دارد. برآورد ارزش پولی خدمات اکوسیستم ها، نقش مضاعفی در مدیریت تلفیقی انسان و سیستم های طبیعی ایفا می کند. در سطح کلان نیز ارزش گذاری اکوسیستم می تواند در ایجاد و اصلاح شاخص های رفاه انسانی و توسعه پایدار مشارکت داشته باشد. از این رو، کمی و قابل فهم کردن این منافع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.(3-1)

فضاهای سبز درون شهری و پارک از جمله منابع طبیعی با اهمیت می باشند که علاوه بر کارکرد­های محیط زیستی، منافع اجتماعی و اقتصادی بسیاری به صورت مستقیم و غیرمستقیم برای بشر فراهم می کند. فضاهای سبز درون شهری و پارک ها باعث افزایش جذابیت شهری می گردند. پوشش گیاهی همراه با جاذبه های دیگر نظیر آبنماها در پارک های شهری باعث تلطیف هوا و تعدیل فشارهای روانی می گردد. بقای شهری و سناریوهای نسل­های آینده اساسا در گرو اجزاء زیست محیطی درون شهری می باشد (4). بررسی مسایل فضاهای سبز درون شهری از جمله مطالعات لازم جهت تصمیم­سازی­های مدیریتی همانند مطالعات منافع اقتصادی-اجتماعی به منظور فهم منافع آن ها امری ضروری است.

پارک آزادی شیراز که با اسم پارک شهر نیز توسط شهروندان شیراز شناخته می شود، بزرگترین پارک شهر است و نزدیک به مرکز شهر شیراز و در مجاورت میدان آزادی واقع شده است. این بوستان در محدوده بولوار آزادی، خیابان سمیه و خیابان مشکین فام قرار گرفته و مساحتی بالغ بر بیست هکتار دارا می باشد که تقریبا نیمی از آن پوشیده از چمن و فضای سبز است. این پارک به این دلیل برای مطالعه انتخاب شده است که پر بازدید کننده ترین و معروف ترین پارک شهری شیراز می باشد. (5)

بیش از سه میلیون نفر سالانه از این پارک دیدن می کنند. متوسط جمعیت روزانه بازدید کننده از این پارک در بهار و تابستان به ترتیب بیش از 10 و 12 هزار نفر و در پاییز و زمستان در حدود 8 هزار و 6 هزار نفر می باشد. علی رغم وجود سرما در فصل زمستان، پارک مشتریان خاص خود را دارد، از جمله افرادی که هر صبح از محیط این پارک برای ورزش استفاده می کنند (یافته های تحقیق). برآورد تقریبی جمعیت پارک با سرشماری ورود افراد به پارک در ساعات مختلف روز و روزهای مختلف هفته در چندین روز از زمستان 1390 و بهار 1391صورت پذیرفت. سپس با اظهار نظر مسوولان پارک در مورد میزان افزایش یا کاهش افراد، تعداد بازدیدکنندگان در سایر فصول (تابستان و پاییز) نیز برآورد گردید.

هدف این مطالعه برآورد تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان این پارک و منفعت کل اقتصادی با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط می باشد. بنابراین در این پژوهش بر خلاف دیگر مطالعات انجام شده که در بخش بعدی مقاله به آن ها اشاره می شود، برای برآورد پارامترهای مدل از روش بیزین بهره گرفته شده است. هم چنین اکثر پژوهش های پیشین به ارزش گذاری پارک ها و تفرجگاه های خارج از شهر پرداخته اند. لذا با توجه به ارزش پارک های درون شهری هم از دیدگاه محیط زیست شهری و هم از نظر دسترسی عموم مردم به آن ها ، در این تحقیق یک پارک درون شهری مورد مطالعه قرار گرفته است.

پیشینه پژوهش و ادبیات موضوع

ارزش پولی منابع طبیعی شامل ارزش های مستقیم، ارزش های غیر مستقیم، ارزش انتخاب و ارزش وجودی می باشد (6). برآورد این ارزش ها با روش های مختلف ارزش گذاری صورت می پذیرد. برخی از مطالعات که به تمایل پرداخت ([9]WTP)و منفعت اقتصادی محیط زیستی در رابطه با پارک های ملی و شهری پرداخته اند، در جدول(1) آورده شده است.

جدول1- مطالعات برگزیده ارزش گذاری پارک های ملی و شهری

Table 1-Selected studies of national and urban parks valuation

در میان روش های به کار گرفته شده، روش کلاوسون یک روش اقتصادی-اجتماعی است که تنها برای پارک ها و تفرجگاه­های خارج از شهر کاربرد دارد؛ پارک هایی که برای دسترسی به آن نیاز به صرف هزینه و زمان می باشد و هدف بازدیدکنندگان آن تفرج و گردش در طبیعت است (16).

روش هزینه سفر (TCM[10]) روش دیگری برای برآورد ارزش اقتصادی مکان های تفریحی است، ولی روش ارزش گذاری مشروط (CVM) دو مزیت نسبت به آن دارد (17)؛ اول این کهCVM قادر به تعیین WTP فردی برای تغییرات فرضی در کیفیت فعالیت­های تفریحی و همچنین شرایط کنونی است. دوم این که در حالی که TCM تنها قادر به تعیین ارزش سفر تک منظوره است، CVM قادر به تعیین ارزش سفرهای چندمنظوره و چندمقصدی نیز می­باشد. CVM تنها روشی است که قادر به تعیین ارزش وجود (غیر مصرفی) منابع طبیعی از مصرف کنندگان و غیر مصرف کنندگان است (18).

بیشتر مطالعات اخیر با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط به بررسی منافع اقتصادی محیط زیستی پرداخته اند. امامی و همکارن (1387) با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط[11] به برآورد تمایل به پرداخت افراد بازدید کننده از پارک ساعی تهران و منفت کل اقتصادی ناشی از آن پرداختند. برآورد مطالعه ایشان یک ارزش 1800 ریال برای هر نفر بازدید کننده در یک روز و منفعت کل سالانه 7/2 میلیارد دلار می باشد. مطالعه امامی و همکاران (1387) شبیه ترین مطالعه به مطالعه حاضر می باشد ولی در پژوهش حاضر علاوه بر به کارگیری لوجیت بیزین برای برازش بهتر مدل  از سطوح مختلف مبالغ پیشنهادی برای پوشش بهتر داده ها استفاده شده است.

روش بررسی

1-  روش ارزش گذاری

در این مطالعه از روش ارزش گذاری مشروط استفاده شده است که عموما به عنوان یکی از روش های استاندارد برای اندازه گیری ارزش اقتصادی کالاهای غیر بازاری مانند مکان های تفریحی طبیعی، حیات وحش و کالاهای کیفی محیط-زیستی استفاده می شود. (19)روش انتخاب دوگانه که یک سوال با پاسخ آری یا خیر است، برای تحقیق به کار گرفته شده است. از مشخصه های این روش این است که سناریوی پذیرش و یا رد یک پیشنهاد بسیار شبیه به بازار معمولی مبادله کالاست که مصرف کننده برای خرید کالا در آن قرار می گیرد. علاوه بر این، روش پرسش سوال با پاسخ آری یا خیر استفاده شده در روش ارزش گذاری مشروط دوگانه (DCCVM[12]) تقریبا واقعی است و برای دستیابی به تمایل افراد برای بهبود کالاهای عمومی به کار گرفته می شود. به هر حال همانند هر روش دیگری برخی اریب ها و خطاها را نیز به دنبال دارد. اول این که، این روش یک روش فرضی است و بنابراین اریب های ناشی از فرضی بودن را به ناچار همراه دارد. دوم این که، اریب هایی از جمله اریب نقطه شروع را نیز می تواند در بر داشته باشد. نهایتا این که، این روش ممکن است پاسخ های غیرواقعی را نیز شامل شود و پاسخ دهنده صرفا جهت این که فکر کند مصاحبه کننده تمایل به شنیدن بلی دارد پاسخ مثبت به سوال دهد. پیشنهادهای مختلفی برای پوشاندن ضعف های این روش ارایه شده است. از جمله باید تلاش شود تا پاسخ دهنده مصاحبه را کاملا جدی تلقی نماید و سوال هایی باید در تحقیق برای اطمینان از این موضوع در پرسش نامه گنجانده شود. هم چنین پیشنهاد می شود که تحقیق باید شامل سوال هایی نیز برای آزمون وجود اریب های مختلف باشد (20).

در DCCVM مبالغ مشخصی به پاسخ دهنده پیشنهاد داده می شود که پاسخ دهنده می تواند آن ها را بپذیرد و یا رد نماید. در DCCVM تک بعدی[13] پاسخ دهنده تنها یک مبلغ پیشنهادی پیش رو دارد و یک پاسخ آری یا خیر به آن می دهد. احتمال به دست آوردن یک پاسخ بلی یا خیر به صورت زیر می باشد:

                                                                  (1)

که (BID; θ)G یک تابع توزیع آماری با بردار پارامتر θ است و می توان با استفاده از مدل منتخب مانند مدل لوجیت آن را برآورد کرد. تابع چگالی تجمعی(cdf[14])  برای مدل لوجیت به شکل معادله(2) می باشد.

        (2)                            (a,b)θ≡ و a و b به ترتیب عرض از مبدا و ضرایب برآورد شده می باشد.(BID; θ) Gتابع چگالی تجمعی از حداکثر WTP فردی به دلیل حداکثر کردن مطلوبیت است، یعنی هر فرد تنها در صورتی به مبلغ پیشنهادی پاسخ بلی می­دهد که پیشنهاد ما کمتر و یا مساوی حداکثر WTP او باشد و پاسخ خیر خواهد داد اگر پیشنهاد ما بیش از این ارزش باشد (21).

در این مطالعه برای برآورد پارامترهای مدل بالا از روش بیزین بهره گرفته شده است. اگر چه بهره گیری از روش حداکثر راست نمایی برای برآورد مدل های اقتصاد سنجی معمول تر است، ولیکن روش بیزین در مقایسه با آن از مزیت هایی برخوردار می باشد، از جمله این که با استفاده از تخمین بیزین می توان اطلاعات پیشین را در مدل در نظر گرفت، هم چنین تخمین بیزین بر اساس اصل قوی تئوری تصمیم می باشد و دیگر این که بکارگیری تخمین بیزین در مواردی آسان تر است.(22)

علاوه بر این ها، روش بیزین در رابطه با ارزش گذاری مشروط می تواند کاراتر عمل نماید. هنگامی که در ارزش گذاری با یک سری از سوالات پشت سر هم مواجه هستیم، روش بیزین امکان تجدید نظر در پاسخ سوالات با توجه به پاسخ های قبلی را فراهم می کند. اطلاعات حاصل از این روش می تواند ما را در تعیین مبالغ پیشنهادی که از مهم ترین مراحل ارزش گذاری است یاری کند (24-23). از طرفی روش بیزین برای مدل های انتخاب گسسته مناسب تر است. مدل های انتخاب گسسته پیچیده تر مانند mixed logit با استفاده از بیزین برازش بهتری خواهند داشت (25).

تخمین بیزین براساس تئوری بیزین می باشد که در آن با استفاده از داده ها و اطلاعات پیشین به برآورد توزیع پسین و پارامترها پرداخته می شود. فر آیند نمونه گیری در مدل بر اساس زنجیره مارکو بوده است که در آن هر نمونه به نمونه قبل از خودش وابسته است وقادر به تقریب توزیع پسین می باشد. برای فرآیند زنجیره مارکو مونت کارلو([15]MCMC) از نمونه گیر Gibbs استفاده شد، به طوری که نمونه گیری در یک زنجیره با یازده هزار تکرار صورت پذیرفت. هزار نمونه ابتدایی نیز به عنوان نمونه تمرینی[16] کنار گذاشته شد. تخمین مدل با استفاده از بسته نرم افزاری Zelig (26) در نرم افزار آماری R انجام گردید.

2-  طراحی تحقیق

جمعیت هدف برای انجام این پژوهش تمامی بازدید کنندگان پارک آزادی را شامل شد. ابتدا یک تحقیق پایه در اردیبهشت ماه 1391 با جمع آوری 30 پرسش نامه انجام گرفت که مبلغ پیشنهادی در آن به صورت سوال باز پرسیده می شد. اطلاعات به دست آمده از تحقیق پایه برای طراحی مبالغ پیشنهادی و سایر جنبه ها در پرسش نامه اصلی استفاده شد. بر اساس مشاهدات صورت گرفته در تحقیق پایه جعمیت مخاطب افراد بزرگ سال 15 تا 60 در نظر گرفته شد. مسوولان پارک، فروشندگان و سایر کارکنان وابسته به فضای سبز شهری از جمعیت هدف کنار گذاشته شدند. تعداد نمونه لازم برای مطالعه با توجه به اطلاعات به دست آمده از تحقیق پایه215پاسخ دهنده تعیین شد. نمونه گیری سیستماتیک ساده به دلیل سادگی و نیز کارایی بیشتر نسبت به نمونه گیری ساده برای انتخاب پاسخ دهندگان به کار گرفته شد.

پرسش نامه در برگیرنده مشخصه های اقتصادی، اجتماعی و شناسه های فرد شامل سن، جنس، درآمد و سطح تحصیلات بود. سایر سوالات مربوط به انگیزه ها و تمایل فرد در بازدید از پارک می شد. بخش نهایی سوالات نیز مربوط به میزان WTP بود که پاسخ دهندگان آزادی داشتند تا چندین مبلغ پیشنهادی ارایه شده در جدول (2) را برای ورود به پارک بپذیرند یا رد نمایند.

جدول2- گزینه های پیشنهادی برای CVM دوگانه دوبعدی (ریال)

Table 2- Suggested options for Double-bounded Dichotomous Choice CVM (Rial)

قبل از شروع توزیع پرسشنامه، به پاسخ دهندگان اطمینان داده می شد که مبالغ پیشنهادی برای ورود به پارک فرضی است و پاسخ آن ها ساختار فعلی مدیریتی پارک را تحت تاثیر قرار نمی دهد. این کار جهت کاهش یکی از اصلی ترین اریب های تحقیق مربوط به زیاد یا کمتر از حد بیان کردن مبلغ توسط پاسخ دهنده می باشد. هنگامی که پاسخ دهنده از سناریو فرضی کاملا اطمینان یافت، با انتخاب تصادفی پیشنهاد اول (x)، اولین مبلغ پیشنهادی به صورت زیر از او پرسیده می شد.

پارک آزادی فرصتی برای گردش درون شهری و استراحت برای شما فراهم کرده است. آیا شما حاضرید برای استفاده از این پارک تحت یک شرایط فرضی، xریال(پیشنهاد اول) برای هر روز استفاده پرداخت نمایید؟

اگر پاسخ دهنده مبلغ پیشنهادی را بپذیرد، سپس یک مبلغ بالاتر (y) به او پیشنهاد می شود ولی اگر مبلغ پیشنهادی مورد پذیرش نباشد مقدار کمتری (z) به او پیشنهاد می گردد. اگر چنان چه مبلغ پایین تر نیز رد شد از پاسخ دهنده درخواست می شود که یکی از دلایل زیر را انتخاب نماید 1) فکر نمی کنم مجبور باشم برای ورود به پارک مبلغی پرداخت نمایم، (2) بازدید از سایر پارک های شهری رایگان است، (3) من تنها مایل به پرداخت مبلغ کمی برای ورود به پارک هستم، (4) برای تصمیم گیری در این مورد به اطلاعات بیشتری نیاز دارم، (5) دلایل دیگر (لطفا بیان نمایید). این کار به این خاطر صورت می پذیرد تا مطمئن شویم که رد کردن یک مبلغ در نتیجه یک رفتار معترضانه نباشد. اگر فرد پاسخ دهنده دلایل یک و دو را انتخاب نماید، به عنوان یک پاسخ دهنده معترض از نمونه کنار گذاشته خواهد شد. نمونه نهایی شامل 207 پاسخ دهنده با یک میزان پاسخ گویی 96 درصد بود.

2-1-گزینه پرداخت و روش پیمایش

برای محقق مهم است تا یک گزینه پرداخت واقعی در تحقیق CV خود انتخاب نماید. این گزینه در سناریو پرداخت ممکن است مبلغ ورودی ، مالیات فروش، صورت حساب الکتریکی و یا یک وجه مخصوص مالی دیگر باشد. ولی مبلغ ورودی به عنوان منطقی­ترین گزینه و واقعی­ترین وسیله پرداخت برای بازدیدکنندگان از یک مکان تفریحی است (27).

برآورد یک پاسخ دقیق تا حد زیادی به روش پیمایش وابسته است. مصاحبه مستقیم رو در رو، عمومی­ترین روش برای مکان­های تفریحی است (27) و در این مطالعه نیز استفاده شده است. این کار در طی دو هفته در خرداد ماه 91 صورت گرفت.

 تصریح مدل

بر اساس فرضیات مدل مصرف­کننده در پی حداکثر کردن مطلوبیت خویش است به عبارت دیگر بازدید کننده تنها در صورتی مبلغ پیشنهادی را می پذیرد که شرط زیر برقرار باشد:

 ((3)         و در غیر این صورت مبلغ پیشنهادی را رد می نماید.در معادله بالا 𝝂تابع مطلوبیت غیرمستقیم، Y متوسط درآمد ماهانه فرد بعد از کسر مالیات(ریال)، BID مبلغ پیشنهادی وS مشخصه­های اقتصادی-اجتماعی فرد است که ترجیحات فردی و انگیزه­های شخصی او را نیز شامل می­شود. ε₁ و ε₀ نیز اجزا اخلال می باشند که به صورت مستقل از هم و به صورت تصادفی توزیع شده­ ودارای میانگین صفر هستند.

اختلاف مطلوبیت (Δη) بین پاسخ بلی و خیر به صورت زیر تعریف می شود:

(4)     در مواجه با یک انتخاب دوگانه[17]مدل لوجیت به مدل پروبیت ترجیح داده می­شود چرا که شکل­مدل لوجیت بر اساس توزیع تجمعی می باشد در حالی که مدل پروبیت بر اساس توزیع نرمال و تخمین آن نیزپیچیده­تر است ( 28). به همین دلیل مدل لوجیت برای این مطالعه انتخاب شده است.

برای فرد پاسخ دهنده که با انتخاب دوگانه پذیرفتن و یا رد کردن یک مبلغ پیشنهادی فرضی مواجه است، احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادی (BID) در فرم لوجیت خطی به صورت معادله (5) می باشد:

(5)

Fη تابع توزیع تجمعی، β_i ضریب متغیر پیشنهاد (BID) وS مجموعه متغیرهای اقتصادی-اجتماعی می­باشد. در سطوح ابتدایی، احتمال پذیرش یک مبلغ پیشنهادی با افزایش مبلغ پیشنهاد کاهش می یابد.

در این مطالعه فرض شد که WTP متغیر تصادفی غیر منفی است که با توجه به شرط معادله (1) چنین فرضی برآورده شده است. میانگین مقید WTP برای مدل لوجستیک با استفاده از روش پیشنهاد شده تو سط هانمن  (29) و هانمن و همکاران (19) محاسبه شد

(6)                                               

α* عرض از مبدا تعدیل شده و β ضریب متغیر پیشنهاد می باشد.

1-  شرح متغیرها

متغیرهای استفاده­شده در مدل در جدول (3) آورده شده­ است. متغیرهای درآمد، جنسیت، سن، سطح تحصیلات برای توضیح مشخصه­های اقتصادی-اجتماعی فرد بازدیدکننده در مدل آورده شده­ است. متغیر درآمد، متوسط درآمد ماهانه فرد بعد از کسر مالیات به ریال است. تعداد بازدید فرد از پارک طی 5 ماه گذشته نیز وارد مدل شده است تا بررسی شود که آیا فرد با سابقه بازدید بیشتر از پارک مایل به پرداخت مبلغ بیشتری است یا خیر. انگیزه­های شخصی فرد در انتخاب و آمدن به پارک نیز برای بررسی تاثیر انگیزه های پاسخ­دهنده بر احتمال پذیرش پیشنهاد می­باشد.

جدول3-  متغیرهای مدل ارزش­گذاری مشروط دوگانه

Table 3- Variables in Double-bounded Dichotomous Choice CVM model

نتایج

هدف این مطالعه محاسبه تمایل به پرداخت افراد بازدیدکننده از پارک آزادی بود.مدل نهایی انتخاب شده برای DCCVM دو بعدی در جدول (4) آورده شده است.

جدول4- نتایج مدل لوجیت بیزین

Table 4- Results of logit Model-Bayesian

با توجه به جدول مشاهده می شود که متغیر مبلغ پیشنهادی مدل در سطح 001/0 معنادار می باشد، علاوه بر سطح بالای معنا داری متغیر پیشنهاد در مدل ضریب آن نیز مطابق انتظار بیانگر رابطه منفی آن با متغیر وابسته می باشد. به عبارت دیگر، در برابر مبلغ پیشنهادی بالاتر برای ورود به پارک پاسخ دهندگان تمایل کمتری برای پرداخت ورودی از خود نشان می دهند. ضریب متغیر بعد خانوار مثبت و در سطح 01/0 معنا دار می باشد و بیانگر این است که احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادی برای افرادی از خانواده های بزرگتر بیشتر می باشد..

بر طبق جدول، متغیر درآمد ماهانه در سطح 5 درصد معنا دار می باشد و بیانگر این مطلب می باشد که احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادی با افزایش سطح درآمد افزایش می یابد. متغیر کیفیت در سطح 1 درصد با علامت مثبت معنادار شده است، بنابراین احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادی بین پاسخ دهندگان راضی و ناراضی از کیفیت پارک متفاوت می باشد و پاسخ دهندگان با اعتقاد به کیفیت مطلوب پارک حاضر به مبلغ بالاتری می باشند. هم چنین با توجه به معناداری متغیر زیبایی پارک تفاوت تمایل به پرداخت برای آن دسته از پاسخ دهندگان که اولویت اصلی بازدید از پارک را زیبایی آن می دانند نسبت به افرادی که تنها برای گذراندن اوقات فراغت به پارک می آیند مشاهده می شود.

با توجه به این که پارک آزادی محل مناسبی برای ورزش می باشد، نتایج نیز نشان می دهد پاسخ دهندگانی که از پارک برای ورزش استفاده می کنند حاضرند مبلغ بیشتری برای ورود به پارک پرداخت نمایند.

طی انجام تحقیق، فرد پاسخ دهنده در مورد سابقه بازدید مورد سوال واقع شد که نتایج نشان می دهد احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادی با افزایش سابقه بازدید فرد افزایش می یابد. اثر متقابل سابقه بازدید پاسخ دهنده و مبلغ پیشنهادی نیز با داشتن یک سطح معنا داری 5  درصد رابطه منفی مبلغ پیشنهادی و احتمال پذیرش را تشدید می­کند، به طوری که اگر افزایش مبلغ پیشنهادی با افزایش سابقه بازدید همراه شود احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادی بیشتر از حالت معمول کاهش می یابد. شرح آماری متغیرهای پاسخ دهندگان شامل سن، اندازه خانوار، درآمد ماهانه، مدت زمان استفاده از پارک و نیز سابقه بازدید در جدول (5) آورده شده است.

جدول5- شرح آماری پاسخ دهندگان

Table 5- Statistical descriptor of Respondents

1- برآورد WTP و منافع اقتصادی

میانگین مقید WTP برای مدل لوجستیک با استفاده از معادله (6) پیشنهاد شده توسط هانمن (1989) و هانمن و همکاران (1991) برآورد شد. میانگین WTP 4390 ریال برآورد شد و این مقدار در مدل دو گانه دو بعدی برابر با میانه می باشد.

برای محاسبه منفعت کل ناشی از بازدید افراد از پارک آزادی از میانگین WTP به دست آمده از مدل لوجیت استفاده شد. برای برآورد جمعیت کل بازدید کنندگان پارک آزادی به صورت سالانه میانگین برآورد شده برای هر فصل از سال مورد استفاده قرار گرفت. به دلیل شرایط ویژه پارک آزادی در ایام نوروز و پذیرش مسافران نوروزی و در دسترس نبودن جمعیت بازدید کنندگان در ایام نوروز، 15 روز اول فروردین از جمعیت بازدید کنندگان کنار گذاشته شد. نهایتا منفعت کل ناشی از بازدید افراد از پارک بیش از سیزده میلیارد و 949 میلیون ریال برای یک سال برآورد شد که حاصل ضرب تعداد کل بازدید کنندگان در میانگین تمایل به پرداخت می باشد.

منفعت کل = 4390×3177644=13949857160ریال

2-  احتمال پذیرش پیشنهاد

برای محاسبه احتمال پذیرش مبلغ پیشنهادی از تابع چگالی تجمعی لوجستیک معادله (2) استفاده شد. با توجه به منفی بودن ضریب متغیر پیشنهادی در مدل برآورد شده، همان طور که در نمودار (1) نیز نشان داده شده است، با افزایش مبلغ پیشنهادی احتمال پذیرش پیشنهاد از سوی پاسخ دهنده کاهش یابد.

نمودار1- احتمال پذیرش در سطوح مختلف مبلغ پیشنهادی

Chart 1- Acceptance likelihood on different levels of suggested price

بحث و نتیجه­گیری

هدف از این مطالعه تعیین تمایل به پرداخت و برآورد منفعت اقتصادی پارک آزادی شیراز بود. منفعت کل اقتصادی پارک نزدیک به 14 میلیارد ریال برای سال91 برآورد شد. ارزش حال کل این منفعت با در نظر گرفتن یک میزان تنزیل اجتماعی 2/7 درصد (30) بیش از 190 میلیارد ریال می باشد.

از نظر سیاستی و مدیریتی ، در این پژوهش نتایج قابل انتظار و امیدوار کننده ای به دست آمد. اول این که مردم کشور ما به اهمیت و ضرورت پارک های داخل شهری کاملا آگاه هستند. دوم این که یک تمایل به پرداخت  قابل توجهی به منظور حمایت، بهبود و توسعه پارک های داخل شهری وجود دارد. بنابراین، برای سیاست گذاران و مسوولان شهری این امکان را فراهم می آورد تا در خصوص توسعه کمی و کیفی محیط زیستی داخل شهری سیاست گذاری و برنامه ریزی کنند.

نتایج این مطالعه نشان داد سطح درآمد اثر مستقیم بر پذیرش مبلغ پیشنهادی دارد، لذا بهبود سطح درآمد اقشار کم درآمد و کاهش نابرابری درآمدی می تواند در جهت تقویت پذیرش مبلغ پیشنهادی جهت استفاده از پارک موثر باشد.

بر اساس یافته های تحقیق ، بعد خانوار اثر مثبتی بر پذیرش مبلغ پیشنهادی دارد،  این موضوع را می توان این گونه توجیه کرد افرادی که از خانواده های بزرگتر برای بازدید پارک می آیند، آرامش محیط پارک را برای اوقات فراقت نسبت به اوقات منزل ترجیح می دهند، لذا توجه به فعالیت های فرهنگی و تفریحات خانوادگی منجر به افزایش مطلوبیت استفاده از این پارک خواهد شد. 

نتایج این مطالعه می تواند برای مدیریت بودجه ای پارک مفید باشد. بودجه صرف شده جهت نگه داری این پارک به طور متوسط سالانه برابر با 12 میلیارد ریال می باشد (سازمان فضای سبز شیراز) که کمتر از ارزش برآورد شده طی تحقیق می باشد. بنابراین می توان انتظار داشت تا بودجه نگه داری و آبادانی پارک ازطرف دولت افزایش یابد.

با توجه به روش تحقیق، این مقدار در واقع میزان ارزشی است که مردم بازدید کننده از پارک برای آن قایل هستند. با در نظر گرفتن این موضوع که برخی از ارزش های پارک از جمله ارزش وجود در این روش مورد ارزیابی قرار نمی گیرد، با در نظر گرفتن ارزشی که سایر مردم غیر بازدید کننده برای پارک قایل هستند این مقدار بسیار بیشتر خواهد بود.

نهایتا، نتایج مطالعه نشان می دهد که کیفیت و زیبایی پارک از نظر بازدیدکنندگان بسیار مهم و موثر می باشد، از طرفی با توجه به کم رضایتی افراد از کیفیت پارک حین مصاحبه، باید در جهت زیباسازی بیشتر پارک تلاش شود.

منابع

1-      Spash, C. L. (1998). Investigating individual motives for environmental action: Lexicographic preferences, beliefs and attitudes. In J. Lemons, L. Westra, & R. Goodland (Eds.), Ecological Sustainability and Integrity: Concepts and Approaches (Vol. 13, pp. 46-62). Dordrecht, The Netherlands: Kluwer Academic Publishers.

2-      Hanley, P., 1999. Cost-benefit analysis of environmental policy and management. In: J.C.J.M. van de Bergh (ed.), 1999

3-   امامی. ع و قاضی.م، 1387، برآورد ارزش تفریحی پارک ساعی در تهران با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط، فصل نامه پژوهش های اقتصادی ایران، سال دوازدهم، شماره 36، صص187-202.

4-      Chiesura, A. (2004). The role of urban parks for the sustainable city. Landscape and Urban Planning 68 (2004) 129–138.

5-      سازمان فضای سبز شیراز، 1391.

6-      Amirnejad, H., Khalilian, S., Assareh, M.H., & Ahmadian, M. (2006). Estimating the existence value of north forests of Iran by using a contingent valuation method. Ecological Economics, 58, 665-675.

7-      Lee, c. and S. Han. (2002). Estimating the use and preservation values of national parks’ tourism resources using a contingent valuation method. Tourism Management 23. 531–540

8-      Asafu, j. and S. Tapsuwan. (2008) A contingent valuation study of scuba diving benefits: Case study in Mu Ko Similan Marine National Park, Thailand. Tourism Management 29. 1122–1130.

9-      نهرلی. د، 1374، ارزیابی اقتصادی و اجتماعی پارک ائل گولی تبریز، پایان نامه کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.

10-  مجابی. م و منوری. م، 1384، ارزش گذاری اقتصادی پارک های پردیسان و لویزان، فصل نامه علوم محیطی، شماره 7، صص7-63.

11-  امیر نژاد. ح، 1385، اقتصاد منابع طبیعی، انتشارات جاودانه.

12-  پرون. ص و اسماعیلی. ع، 1387، برآورد ارزش غیربازاری جنگل حرا در استان هرمزگان، اقتصاد و توسعه کشاورزی، 24(2)، صص162-168.

13- امیرنژاد. ح و رفیعی.ح،1391، بررسی و تعیین تابع ارزش تفرجی منطقه گردش گری سلیمان تنگه ساری، فصل نامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره چهاردهم، شماره1.

14- مرادی.م، صدرالاشرافی.م،  مقدسی. ر و یزدانی. س،1391، برآورد ارزش تفریحی پارک جنگلی یاسوج با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط، تحقیقات اقتصاد کشاورزی، شماره4، جلد4، صص 190-173.

15- فتاحی اردکانی. ا، 1392، برآورد ارزش اقتصادی آبشار مارگون در استان فارس از دیدگاه کارکرد تفرجگاهی، پژوهش های محیط زیست، سال 4 ، شماره 8، صص 216-207.

16-  Madjnonian, H. and H. Goshtasb (2003). Environmental planning of Lavandvil wildlife refuge. Tehran: Department Of Environment Publication.

17-  Sorg, C. F., & Nelson, L. J. (1987). Net economic value of waterfowl hunting in Idaho. Resource Bulletin RM-14, Fort Collins, CO: USDA Forest Service.

18-  Carson, R. T., & Mitchell, R. C. (1993). The value of clean water: the public’s willingness to pay for boatable, fishable, and swimmable quality water. Water Resources Research, 29(July), 2445–2454.

19-  Hanemann, M., Loomis, J., & Kanninen, B. (1991). Statistical efficiency of double-bounded dichotomous choice contingent valuation. American Journal of Agricultural Economics, 73(4), 1255–1263.

20-  Arrow, K., Solow, R., Portney, P., Leamer, E., Radner, R., & Schuman, H. (1993). Report of the national oceanic and atmospheric administration panel on contingent valuation. Federal Register, 58, 4602–4614.

21-  Hanemann, W. Michael (1984) .Welfare Evaluations in Contingent Valuation Experiments with DiscreteResponses. American Journal of Agricultural Economics, 66, 332-341.

22-  Coop, G. (2003). Bayesian econometrics. John Wiley & Sons Ltd.

23-  Alberini, A., Boyle K. and Walsh, M. (2003). .Analysis of contingent valuation data with multiple bids and response options allowing respondents to express uncertainty., Journal of Environmental Economics and Management,Vol. 45, pp. 40-62.

24-  Fernandez, C., Leon, C. J., Steel, M. F. J. and Vazquez-Polo, F. J. (2004). .Bayesian analysis of interval data contingent valuation models and pricing policies., Journal of Business and Economic Statistics, Vol. 22, pp. 431-442.

25-  Lahiri, K. and Gao, J. (2002). .Bayesian analysis of nested logit model by Markov chain Monte Carlo., Journal of Econometrics, Vol. 111, pp. 103-133.

26-  King, g. (2010). http://gking.harvard.edu/zelig

27-  Forster, B. A. (1989). Valuing outdoor recreational activity: a methodological survey. Journal of Leisure Research, 21(2), 181–201.

28-  Hill, R., Griffiths, W., & Judge, G. (2001). Undergraduate econometrics (2nd ed.). New York: Wiley.

29-  Hanemann, M. (1989). Welfare evaluations in contingent valuation experiments with discrete response data: Reply. American Journal of Agricultural Economics, 71(4), 1057–1061.

30-  عبدلی. ق، 1388، تخمین نرخ تنزیل اجتماعی برای ایران، پژوهش نامه اقتصادی، 3، صص 135-156.