اثر شیب طولی و پلان مسیر چوب‌کشی و تعداد تردد اسکیدر چرخ‌لاستیکی تاف E655 بر کوبیدگی خاک جنگل(مطالعه موردی: طرح جنگل‌داری دکتر بهرام‌نیا)

علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورهبیست و یک، شماره چهار، تیرماه 98

اثر شیب طولی و پلان مسیر چوب­کشی و تعداد تردد اسکیدر چرخ­لاستیکی تاف E655بر کوبیدگی خاک جنگل(مطالعه موردی: طرح جنگل­داری دکتر بهرام­نیا)

حسین یازرلو[1]

آیدین پارساخو[2] ^*

Aidinparsakhoo@yahoo.com

هاشم حبشی[3]

سلطانعلی سلطانی­نژاد[4]

چکیده

زمینه و هدف: هدف از اجرای این تحقیق بررسی تأثیر شیب طولی و پلان مسیر چوب­کشی و تعداد تردد اسکیدر چرخ­لاستیکی تاف بر کوبیدگی خاک در طرح جنگل­داری دکتر بهرام­نیا بود.

روش بررسی: ابتدا مسیرهای چوب­کشی با جهت­های چوب­کشی رو به بالا و رو به پایین انتخاب و هر مسیر به دو بخش با تردد متوسط و شدید تقسیم شد. پلان مسیر به روش قطبی و نیم­رخ طولی مسیر از طریق ترازیابی برداشت و وارد نرم­افزار اتوکد گردید. مسیرهای چوب­کشی از نظر پلان به دو طبقه مسیر مستقیم و قوس­های افقی و از نظر شیب طولی برای مسیر رو به بالا به طبقات 15-5، 25-15 و 25< درصد و برای مسیر رو به پایین به طبقات 5-0، 15-5 و 15< درصد تفکیک شدند. به­منظور اندازه­گیری کوبیدگی، تخلخل و رطوبت وزنی خاک در مجموع اقدام به برداشت 228 نمونه خاک توسط استوانه فولادی در طبقات یادشده و منطقه شاهد (جنگل) شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که مقدار وزن مخصوص ظاهری خاک با افزایش شیب طولی مسیر و همچنین میزان تردد اسکیدر به­طور معنی­داری افزایش یافت. بیش­ترین مقدار وزن مخصوص ظاهری در طبقه تردد زیاد، شیب طولی بالای 25 درصد (27/1 گرم بر سانتی­متر

مکعب در چوب­کشی رو به بالا) و بالای 15 درصد (18/1 گرم بر سانتی­متر مکعب در چوب­کشی رو به پایین) و بر روی قوس به ثبت رسید. کم­ترین میزان تخلخل و رطوبت وزنی خاک نیز در همین شرایط مشاهده شد.

بحث و نتیجه‌گیری: در این تحقیق برای نخستین بار از نمایش­گر سه­بعدی Civil3D برای تحلیل فنی مسیرهای چوب­کشی و تعیین مکان­های­ نمونه­برداری بهره­ گرفته شد. براساس یافته­ها به­منظور کاهش صدمات وارد به خاک مسیرهای چوب­کشی باید حتی­الامکان از ایجاد مسیرهای پر پیچ و خم، پرشیب و تردد زیاد روی آن­ها پرهیز نمود.

واژه­های کلیدی: مسیر چوب­کشی، قوس افقی، تردد اسکیدر، شیب طولی، وزن مخصوص ظاهری خاک.

The effect of longitudinal slope, skid trail plan and passes of skidder Tof E655 on forest soil compaction

(Case study: Bahramnia forestry plan)

Hossein Yazarlou^[5]

Aidin Parsakhoo^[6]*

Aidinparsakhoo@yahoo.com

Hashem Habashi  ^[7]

Soltan Ali Soltauninejad  ^[8]

Abstract

Background and Objective: The objective of this study was to investigate the effect of longitudinal slope, skid trail plan and passes of skidder Tof E655 on forest soil compaction in Bahramnia forestry plan.

Method: Initially, skid trails with upward and downward directions were selected and then classified into sections with moderate and severe traffic. Using polar and Nivelmen methods, the plan of route and longitudinal profile of route were drawn, respectively and fed into the AutoCAD software. The skid trails were divided into straight routes and horizontal curves in terms of plan and classified into 5-15, 15-25 and >25% for upward direction and 0-5, 5-15 and >15% for downward direction in terms of longitudinal slope were c. 228 samples was taken using metal cylinder for measuring soil compaction, porosity and moisture in the mentioned classes and control (forest).

Findings: Findings showed that the soil bulk density increased with the increase of skidder passes and longitudinal slopes. The maximum soil bulk density was recorded for curves, severe traffic classes, and longitudinal slopes >25% (1.27 g cm^-3 in upward skidding) and >15 (1.18 g cm^-3 in downward skidding). The minimum soil porosity and moisture was also observed in this condition.

Discussion and Conclusion: In this study, the Civil3D 3D display was used for the first time to analyze the technical properties of skid trails and to determine the sampling locations. According to the results, to reduce the damage to the soil of skid trails it is necessary to avoid constructing spiral and steep routes and sever passes through them.

Keywords: Skid trail, horizontal curve,skidder traffic, longitudinal slope, soil bulk density.

مقدمه

مسیرهای چوب­کشی، مسیرهای حمل و نقل اولیه چوب از کنار کنده تا دپو و یا مسیر عبور اسکیدر در داخل جنگل می­باشند و اگر به­لحاظ فنی- مهندسی درست طراحی نشوند با بهره­برداری و ورود ماشین­آلات به جنگل صدمات زیادی به گرده­بینه، خاک و توده جنگلی وارد خواهد شد (1، 2 و 3). یک تعریف کلی از صدمات وارده بهخاک عبارت است از هر نوع تخریبی که منجر به تغییر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک گردد (4 و 5). کوبیدگی و تخریب خاک مهم­ترین عارضه استفاده از ماشین­آلات چوب­کشی است. وسعت و شدت تخریب خاک در استفاده از اسکیدرها متفاوت بوده و به شیب، بافت خاک، رطوبت خاک در زمان چوب­کشی و نوع ماشین وابسته است (6). به­منظور کاهش این صدمات بهتر است مسیرهای چوب­کشی تا آنجا که ممکن می­باشد مستقیم بوده و از یک شیب مساعد تا دپو برخوردار باشند. پلان مسیر شامل مجموعه خطوط مستقیم و قوس­ها و پیچ­ها است (7). اگر مسیر چوب­کشی دارای پیچ و خم و یا به عبارت دیگر دارای تعداد قوس­های فراوان باشد، راننده اسکیدر مجبور است تا سرعت خود را کم کند. با این کار زمان یک نوبت چوب­کشی افزایش می­یابد، در غیر این صورت میزان صدمات وارده به رویشگاه افزایش خواهد یافت (8).

کوبیدگی مقدمه­ای برای کاهش مشخصه­هایی مانند خلل و فرج، هدایت هیدرولیکی آب، تهویه و تبادلات گازی است. بررسی­ها نشان   می­دهد که در مناطق تحت تردد اسکیدر، وزن مخصوص ظاهری خاک افزایش یافته است (9). علاوه بر این، بیش­ترین میزان کوبیدگی خاک در بخش پرتردد و در لایه 10 سانتی­متری روی مسیرها به­دلیل تأثیرپذیری زیاد این افق از عملیات چوب­کشی اتفاق می­افتد (10 و 11). از دیگر عوامل تأثیرگذار بر روند تخریب خاک، شیب طولی مسیر می­باشد، به­طوری­که با افزایش شیب طولی مسیر، میزان تخریب خاک در اثر عملیات بهره­برداری از نظر وسعت و شدت افزایش یافته که این میزان افزایش در شیب­های بالای 20 درصد بیش­تر از شیب­های پایین است (11 و 12). با افزایش شیب طولی مسیر چوب­کشی به بیش از 20 درصد، شدت تخریب خاک حدود دو برابر می­شود (13 و 14). کوبیدگی ناشی از تردد ماشین­آلات چوب­کشی به کاهش حجم منافذ بزرگ خاک منجر می­گردد (15). به­طوری که در برخی منابع افزایش 15 درصدی متوسط وزن مخصوص ظاهری خاک بعد از عملیات چوب­کشی را وزن مخصوص زیان­آور خاک تعریف نمودند (16). در جنگل­های آمریکا افزایش 20 درصدی وزن مخصوص ظاهری خاک در بیش از 20 درصد سطح مورد عمل را آستانه کوبیدگی خسارت­آور در نظر می­گیرند که می­تواند رویش آینده درختان مجاور و چرخه آب را تحت­تأثیر قرار دهد (17).

معمولاً کوبیدگی خاک در مسیرهای با جهت چوب­کشی رو به­بالا بیش­تر از مسیرهای با جهت چوب­کشی رو به پایین است (17). البته    در زمینه تأثیر جهت­های رو به بالا و رو به پایین بر کوبیدگی خاک مسیر چوب­کشی و هم­چنین تأثیر پلان مطالعات کمی در داخل و خارج کشور صورت گرفته است و این مساله خود بیان­گر ضرورت پژوهش حاضراست. ضمن آن­که تاکنون تحلیل مسیرها از منظر عرضی، طولی و پلان به­صورت یک بعدی و دو بعدی انجام پذیرفته و از نگاه سه­بعدی و  واقعی به مسیر به­دلیل فقدان امکانات نرم­افزاری اجتناب گردیده است. در این تحقیق برای نخستین بار از نمایش­گر سه­بعدی Civil3D برای تحلیل فنی مسیرهای چوب­کشی و تعیین مکان­های­ نمونه­برداری بهره­ گرفته شد. با توجه به موارد اشاره شده لازم است تا پس از برداشت و مطالعه پلان و پروفیل طولی مسیرهای چوب­کشی و طبقه­بندی میزان تردد اسکیدر، به بررسی ارتباط بین طرح هندسی مسیر با نرخ بروز صدمات به خاک از نظر کوبیدگی و کاهش خلل و فرج پرداخته شود. آن­گاه می­توان با اصلاح نقاط بحرانی و ارایه طرح هندسی مطلوب، نرخ بروز صدمات به رویشگاه را به حداقل رسانید.

مواد و روش­ها

منطقه مورد مطالعه

منطقه مورد مطالعه در قطعه 7، سری یک طرح جنگل­داری دکتر بهرام نیا از توابع شهرستان گرگان و در محدوده ارتفاعی 480- 300 متر از سطح دریا و شیب 30-0 درصد قرار داشت. از نظر زمین­شناسی نوع سنگ­مادری شیل همراه با ماسه­سنگ آهکی و کنگلومرای دوران ژوراسیک بوده و از نظر نفوذپذیری سنگ مادری ضعیف تا متوسط می­باشد. بافت خاک منطقه لومی سیلتی بود. سیمای عمومی جنگل شاخه و دانه­زاد با جنگل جوان تا میان­سال، دواشکوبه با وضعیت زادآوری متوسط می­باشد که شامل درختان ممرز، انجیلی، بلوط، آزاد است. شیوه جنگل­شناسی تک­گزینی شیوه رایج منطقه بوده و به­منظور استخراج چوب از مسیرهای چوب­کشی اسکیدررو و دواب استفاده ­شده است. اسکیدر مورد استفاده از نوع تاف E655 با وزن 6/6 تن بود. متوسط فشار وارده به زمین از سوی یک چرخ اسکیدر با سطح مقطع تماس 5/0 مترمربع (حاصل­ضرب طول در عرض قسمتی از چرخ اسکیدر که با زمین در تماس است) معادل 32/1 کیلوگرم بر سانتی­مترمربع برآورد شد. فشار وارد بر سطح از حاصل­تقسیم وزن اسکیدر بر سطح مقطع تماس بدست آمد.

روش تحقیق

در این پژوهش ضمن جنگل­گردشی، دو مسیر چوب­کشی رو به پایین و رو به بالا در دامنه جنوب غربی انتخاب شد. چوب­کشی در   تابستان 93 به­وسیله اسکیدر چرخ­لاستیکی تاف برای خروج گرده­بینه و کاتین (حدود 300 مترمکعب) به­اجرا درآمد. هر مسیر به دو بخش با تردد متوسط در قسمت میانی مسیر و شدید در ابتدای مسیر چوب­کشی تقسیم شد. طرح هندسی شامل پلان و نیم­رخ طولی می­باشد. در عملیات میدانی، پلان مسیرها به روش قطبی و پروفیل طولی از طریق ترازیابی با دوربین نیو برداشت شد و سپس در نرم­افزار AutoCAD Civil3D طرح سه بعدی مسیرها بدست آمد.شیب طولی برای مسیر رو به بالا به طبقات 15-5، 25-15 و 25< درصد و برای مسیر رو به پایین به طبقات 5-0، 15-5 و 15< درصد تفکیک شدند. بدین­ترتیب در هر یک از جهت­های چوب­کشی تأثیر عامل تردد در دو سطح، عامل پلان در دو سطح و عامل شیب طولی در سه سطح و در مجموع با 12 تیمار بر مشخصات وزن مخصوص ظاهری، تخلخل و رطوبت وزنی خاک بررسی گردید. برای هر تیمار قطعه نمونه­ای به طول 10 متر و عرض 4 متر در نظر گرفته شد. در هر قطعه نمونه، 4 خط عمود بر مسیر چوب­کشی با فاصله 2 متر از هم پیاده و سپس به­طور تصادفی 3 خط انتخاب و روی هر خط 3 نمونه خاک به­کمک استوانه فولادی (طول سیلندر 10 سانتی­متر و قطر داخلی 5 سانتی­متر) از عمق 10-0 سانتی­متری به­دلیل تأثیرپذیری زیاد این افق از عملیات چوب­کشی برداشت ­شد (11). در مجموع 216 نمونه از مسیرهای چوب­کشی و 12 نمونه شاهد نیز از جنگل جمع­آوری گردید. تعداد مناسب نمونه در هر قطعه به­کمک فرمول کوکران و پس از محاسبه انحراف معیار آماربرداری مقدماتی و با توجه به خطای آماری 8± درصد 9 نمونه معین شد (زبیری، 1388). نمونه­های خاک در پلاستیک قرار داده شده و بلافاصله پس از انتقال به آزمایشگاه، وزن مرطوب آن­ها توسط ترازوی دیجیتال با دقت 01/0 گرم اندازه­گیری گردید. برای تعیین وزن خشک، نمونه­ها به­مدت 24 ساعت در دمای 105 درجه سلسیوس دستگاه آون خشک شده و مجدداً وزن شدند (16). اندازه­گیری حجم استوانه با استفاده از رابطه 1 انجام شد:

که در آن قطر استوانه به اندازه 5 سانتی‌متر و  طول استوانه به اندازه 10 سانتی‌متر بود.

وزن مخصوص ظاهری خاک از رابطه 2 به‌دست آمد (15):

                                                                       (2)

رطوبت خاک نمونه­های جمع­آوری شده به‌کمک رابطه 3 محاسبه شد (16).

(3)

تخلخل نسبت فضای حفره‌ای خاک است به فضای کلی آن (رابطه 4).

این پژوهش در قالب طرح فاکتوریل در نرم­افزار SAS به­اجرا درآمد. ابتدا به وسیله آزمون کولموگرف-اسمیرنوف میزان تبعیت داده­ها از توزیع نرمال بررسی و به­کمک تجزیه واریانس (General  Linear  Model) اثر متغیرهای مستقل بر وابسته آنالیز گردید. در مواردی که تجزیه واریانس اثر معنی­دار نشان داد از آزمون توکی (Tukey) برای مقایسه میانگین­ها بهره گرفته شد.

یافته­ها

نقشه پلان و نیم­رخ طولی سه­بعدی مسیرهای چوب­کشی

در تحقیق حاضر نقشه پلان و طرح سه­بعدی مسیر چوب­کشی رو به بالا و رو به پایین که به منظور استخراج مشخصات طرح هندسی آن­ها تهیه شد در شکل 1 ارایه شده است.

شکل 1- طرح سه بعدی مسیر چوب­کشی رو به بالا به طول 574 متر و مسیر چوب­کشی رو به پایین به طول 532 متر

Figure 1- 3D map of upward skid trail with a length of 574m and downward with a length of 532m

اثر شیب طولی،  پلان و تعداد تردد بر وزن مخصوص ظاهری، تخلخل و رطوبت خاک

در چوب­کشی رو به بالا و رو به پایین، اثرات جداگانه تعداد تردد و شیب طولی بر وزن مخصوص ظاهری و تخلخل خاک معنی­دار بود. در چوب­کشی رو به بالا سه عامل پلان، تعداد تردد و شیب طولی بر درصد رطوبت وزنی خاک اثر متقابل معنی­دار داشتند. در چوب­کشی رو به پایین، اثرات جداگانه تعداد تردد، پلان و شیب طولی مسیر چوب­کشی بر رطوبت وزنی خاک معنی­دار بود. علاوه­بر این، عوامل تعداد تردد و شیب طولی بر وزن مخصوص ظاهری و تخلخل خاک در سطح احتمال 99 درصد اثر متقابل معنی­دار داشتند. سایر تیمارها که در جدول ارایه نشده­اند فاقد اثر معنی­دار بودند (جدول 1).

جدول 1- تجزیه­واریانس اثر تردد، پلان و شیب طولی بر متغیرهای خاک در چوب­کشی رو به بالا (اعداد جدول مقادیرF می­باشند)

Table 1- ANOVA for the effect of number of passes, Plan and longitudinal slope on physical parammeters of soil in upward skidding (the numbers in table are F value)

*** معنی دار در سطح 9/99 درصد، ** معنی­دار در سطح 99 درصد، * معنی­دار در سطح 95 درصد و بدون علامت معنی دار نیست.

تغییرات وزن مخصوص ظاهری، تخلخل و رطوبت خاک نسبت به شاهد

مطابق نتایج بدست آمده از مقایسه میانگین­ها، مقدار وزن مخصوص ظاهری خاک در طبقه تردد زیاد و شیب­های بالا به­طور معنی­داری بیش­تر از طبقه تردد متوسط و شیب­های پایین و هم­چنین منطقه شاهد (شیب نزدیک به صفر) بود (جدول 2). در طی عملیات چوب­کشی میزان رطوبت و مجموع تخلخل خاک نسبت به نمونه شاهد کاهش یافته است (جدول 2). در این پژوهش، بیش­ترین مقدار وزن مخصوص ظاهری خاک در طبقه تردد زیاد، شیب طولی بالای 25 درصد (در چوب­کشی رو به بالا) و بالای 15 درصد (در چوب­کشی رو به پایین) و بر روی قوس به ثبت رسید (جدول 3). این یافته با نتایج مطالعات سایر محققین مطابقت دارد (7 و 11).

جدول 2- مقایسه وزن مخصوص ظاهری، تخلخل و رطوبت خاک مسیر چوب­کشی با نمونه شاهد

Table 2- Comparison of the soil bulk density, porosity and moisture between skid trail and control

بر اساس آزمون توکی حروف مشابه در هر ستون نشان­دهنده عدم وجود تفاوت معنی­دار در سطح احتمال 5 درصد است.

جدول 3- اثرات متقابل شیب طولی،پلان و تعداد تردد بروزن مخصوص ظاهری خاک مسیر چوب­کشی

Table 3- Interaction of longitudinal slope, plan and number of passes on soil bulk density of skid trail

مقایسه وزن مخصوص، تخلخل و رطوبت خاک در چوب­کشی رو به بالا و رو به پایین

جهت چوب­کشی یکی از مؤلفه­های مؤثر در میزان کوبیدگی خاک است، که اطلاعات کمی در مورد اثر این فاکتور وجود دارد. همان­گونه که در جدول (4) ملاحظه می­شود، وزن مخصوص ظاهری و رطوبت وزنی خاک در چوب­کشی رو به بالا بیش­تر از چوب­کشی رو به پایین به دست آمد، هر چند این تفاوت از نظر آماری معنی­دار نبود. افزایش وزن مخصوص ظاهری در چوب­کشی رو به پایین و در طبقه تردد زیاد 9/15 درصد بدست آمد (جدول 5). البته در نتایج سایر محققین مشاهده شده است که در چوب­کشی رو به بالا اسکیدر به دفعات بکسباد کرده و باعث کوبیدگی بیش­تر خاک می­شود. ضمن آن­که در جهت رو به بالا، بار کاملاً روی زمین کشیده می­شود و این ازدیاد فشار، سرعت حرکت ماشین را کاهش می­دهد و بدین­ترتیب نیروی ناشی از لرزش و تنش­های برشی چرخ در مدت زمان بیش­تری به لایه سطحی خاک وارد می­شود و به همین دلیل کوبیدگی در مسیر رو به بالا بیش­تر است (11).

جدول 4- مقایسه وزن مخصوص ظاهری، رطوبت وزنی و تخلخل خاک در مسیرهای چوب­کشی رو به بالا و رو به پایین

Table 6- Comparison of soil bulk density, porosity and moisture between upward and downward trails

جدول 5- درصد افزایش وزن مخصوص ظاهری خاک نسبت به نمونه شاهد

Table 7- Percentage of soil bulk density increasing relation to control

بحث و نتیجه­گیری

شیب طولی مسیر از عوامل تأثیرگذار بر روند تخریب خاک می­باشد، به­طوری­که با افزایش شیب طولی مسیر میزان تخریب خاک از نظر وسعت و شدت افزایش یافته که این افزایش در شیب­های بالای 20 درصد بیش­تر از شیب­های پایین است (17). مطابق نتایج بدست آمده از مقایسه میانگین­ها، مقدار وزن مخصوص ظاهری خاک در طبقه تردد زیاد و شیب­های بالا به­طور معنی­داری بیش­تر از طبقه تردد متوسط و شیب­های پایین و هم­چنین منطقه شاهد (شیب نزدیک به صفر) بود. این موضوع برای تخلخل خاک بالعکس بود. این نتیجه با یافته­های نقدی و همکاران (18) مطابقت دارد. جمشیدی و همکاران (11) تغییرات وزن مخصوص خاک در لایه 10 سانتی­متری خاک مسیرهای چوب­کشی اسکیدر را اندازه­گیری کردند. آ­ن­ها گزارش دادند که میانگین وزن مخصوص روی مسیرهای چوب­کشی بیش­تر از شاهد (منطقه مجاور دست نخورده) بوده است. محققین در استرالیا دریافتند که فاکتور وزن مخصوص ظاهری خاک در مسیر چوب­کشی 68-22 درصد بیش­تر از منطقه شاهد و ماده آلی و لایه لاشبرگ به­ترتیب 41-31 درصد و 66-44 درصد کم­تر از ناحیه شاهد بوده است. علاوه بر این مشخص شد که در قسمت ترافیک شدید مسیر چوب­کشی، بیشترین کوبیدگی حادث شده بود (10). بر اساس یافته­های حیدری و همکاران (19) بیش­ترین وزن مخصوص ظاهری خاک در تردد شدید و شیب بالای 20 درصد و کم­ترین میزان آن در عرصه شاهد و شیب پایین 20 درصد بوده است که با یافته­های تحقیق حاضر مطابقت دارد.

بیش­ترین مقدار وزن مخصوص ظاهری در طبقه تردد زیاد، شیب طولی بالای 25 درصد (چوب­کشی رو به بالا) و بالای 15 درصد (چوب­کشی رو به پایین) و بر روی قوس به ثبت رسید. در منطقه مورد مطالعه چوب­کشی رو به پایین محدودیت چندانی ندارد (بجز قوس­های افقی پرتردد با شیب بیش از 5 درصد و مسیرهای مستقیم پرتردد با شیب بیش از 15 درصد)، اما عملیات چوب­کشی رو به بالا فقط در مسیرهای مستقیم و قوس­های با شیب کم­تر از 25 درصد که در منطقه با تردد متوسط واقع شده­اند، مجاز است. بدین­ترتیب، به­منظور کاهش صدمات وارد به خاک مسیرهای چوب­کشی باید حتی­الامکان از ایجاد مسیرهای پر پیچ و خم، پرشیب و تردد زیاد رو آن­ها پرهیز نمود. لذا بر اساس استاندارد بخش خدمات جنگل ایالات متحده آمریکا (17) درباره آستانه مضر کوبیدگی خاک (20 درصد افزایش)، در منطقه مورد مطالعه عملیات چوب­کشی رو به پایین محدودیت چندانی ندارد (بجز قوس­های افقی پرتردد با شیب بیش از 5 درصد و مسیرهای مستقیم پرتردد با شیب بیش از 15 درصد)، اما عملیات چوب­کشی رو به بالا فقط در مسیرهای مستقیم و قوس­های با شیب کم­تر از 25 درصد که در منطقه با تردد متوسط واقع شده­اند، مجاز است. بر اساس گزارشات انستیتو کیفیت خاک بخش حفاظت منابع طبیعی (20) وزن مخصوص ایده­آل خاک­های لومی سیلتی کم­تر از 1/1 گرم بر سانتی­متر مکعب می­باشد و حد آستانه­ای که در آن کوبیدگی بر مشخصات رویشی ریشه درختان اثر می­گذارد 55/1 گرم بر سانتی­متر مکعب است. بدین ترتیب بیشینه کوبیدگی که در این پژوهش بدست آمد (27/1 گرم بر سانتی­متر مکعب در چوب­کشی رو به بالا) کمی بیش­تر از حد ایده­آل و کم­تر از آستانه مضر است.

Reference

1. Moradmand Jalali, A. 2010. Investigation of the hauling with traditional (mule) and industrial (Skidder) on forest soil. Environmental Sciences and Technology Journal, 12: 4.81-91. (In Persian)
2. Jourgholami, M., Majnounian, B. (2010). Traditional logging method in hyrcanian forest, impacts to forest stand and soil (case study: Kheyrud forest). Iranian Journal of Forest, 2(3): 221-229. (In Persian)
3. Sakai, H., Nordfjell, T., Suadicani, K., Talbot, B., Bøllehuus, E. 2008. Soil compaction on forest soils from different kinds of tires and tracks and possibility of accurate estimate. Croatian Journal of Forest Engineering, 29(1): 15-27.
4. Najafi, A., Arya, H., Guilanipour, N., Rafatnia, N., Habashi, H. 2011. Comparison of the soil compaction at two longitudinal slope classes after passes of crawler skidder Zetor. Iranian Natural Ecosystem Journal, 2: 83-92.
5. Solgi, A., Najafi, A. 2014. The impacts of ground-based logging equipment on forest soil. Journal of Forest science, 60(1): 28–34.
6. Salehi, A., Taheri Abkenar, K., Basiri, R. 2012. Study of the recovery soil physical properties and establishment of natural regeneration in skid trails (case study: Nave Asalem forests). Iranian Journal of Forest, 3(4): 317-329. (In Persian)
7. Horn, R., Vossbrink, J., Peth, S., Becker, S. 2007. Impact of modern forest vehicles on soil physical properties. Forest Ecology and Management, 248: 56-63.
8. Gomez, A., Powers, R. F., Singer, M. J., and Horwath, W. R. 2002. Soil compaction effects on growth of young ponderosa pine following litter removal in California’s Sierra Nevada. Soil Science Society of America Journal, 66: 1334-1343.
9. Rollerson, T. P. 1990. Influence of wide-tire skidder operations on soil. International Journal of Forest Engineering, 2(1): 23-29.
10. Rab, M. A. 2004. Recovery of soil physical properties from compaction and soil profile disturbance caused by logging of native forest in Victorian Central Highlands, Australia. Forest Ecology and Management, 191: 329–340.
11. Jamshidi, R., Jaeger, D., Raafatnia, N., Tabari, M. 2008. Influence of two ground-based skidding systems on soil compaction under different slope and gradient conditions. Journal of forest Engineering, 19(1): 9-16.
12. Lotfalian, M., Parsakhoo, A. 2009. Investigation of forest soil disturbance caused by rubber-tired skidder traf­fic. International Journal of Natural and Engineering Sciences, 3(1): 99-104.
13. 15.  Shestak, C. J., Busse, M. D. 2005. Compaction alters physical but not biological indices of soil health. Soil Science Society of America Journal, 69: 236–246.
14. Jourgholami, M., Majnounian, B., Zobeiri, M., Feghhi, J. 2008. Evaluation of production and costs of mule logging in down and up slopes (case study : Kheyrud Forest). Iranian Journal of Natural Resources, 61(3): 625–636. (In Persian)
15. USFS. 1998. USDA Forest Service Manual, FSM 2520 (Watershed Protection and Management) R-6 Supplement No. 2500-98-1, Effective August 24, 1998. 25 p.
16. Naghdi, R., Bagheri, I., Akee, M., Mahdavi, A. 2007. Soil compaction caused by 450C Timber Jack wheeled skidder (Shefarood forest, northern Iran). Journal of forest science, 53(7): 314-319.
17. Heydari, S. A., Naghdi, R., Nikooy, M. 2014. Evaluation of the effects of rubber tire skidder (Timber jack 450c) on soil disturbance and rutting on skid trails (Case study: Shafarood forests). 2^th National conference of forest sciences students, Karaj, Tehran University, 10p.
18. NRCS Soil Quality Institute. 2000. Soil quality testkit guide. United States Department of Agriculture,Agricultural Research Service and Natural Resource Conservation Service.

12. Hakansson, I., Reeder, R.C. 1994. Subsoil compaction by vehicles with high axial load extend, persistence and crop response. Soil Science Society of America Journal, 29: 277–304.
13. Krag, R., Higginbotham, K., and Rothwell, R. 1986. Logging and soil disturbance in southeast British Columbia. Canadian Journal of Forest Research, 16(6): 1345–1354.