ارزیابی میزان رویش جنگل در یک دهه با استفاده از قطعات نمونه دایم (مطالعه موردی: بخش گرازبن جنگل خیرود، استان مازندران)

علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورهبیست و یک، شماره سه، خرداد ماه 98

ارزیابی میزان رویش جنگل در یک دهه با استفاده از قطعات نمونه دایم

 (مطالعه موردی: بخش گرازبن جنگل خیرود، استان مازندران)

محمود بیات [1] ^*

Mbayat@rifr-ac.ir  

فاطمه گرزین [2]

چکیده

زمینه و هدف: تعیین رویش جنگل از اساسی­ترین اهداف و وظایف مدیریت جنگل است، که به علت پیچیده بودن فرایند تعیین حجم و رویش همیشه با چالش­هایی برای بخش اجرا همراه بوده است. در یک برنامه‌ریزی دقیق، دانستن حجم موجودی سرپا و رویش الزامی است. رویش حجمی توده­های جنگلی اساس تعیین میزان برداشت سالانه در برنامه­ریزی و مدیریت بهره­برداری چوب از جنگل به حساب می­آید که برداشت این مقدار چوب باعث توسعه پایدار جنگل شده و بدون این­که مشکلی هم برای این منابع با ارزش کشورمان ایجاد کند، تا حدودی می­تواند نیازهای چوبی کشور را تامین کند. 

روش بررسی: در این تحقیق که در بخش گرازبن جنگل خیرود در استان مازندران انجام گرفت، با استفاده از 258 قطعه نمونه دایم 10­آری دایره شکل، رویش حجمی و تعداد درختان توده جنگلی به طریقه مستقیم، اندازه­گیری و محاسبه گردید.

یافته­ها: نتایج نشان داد که میانگین تعداد در هکتار درختان به ترتیب برابر با 15/298و 4/290 اصله در سال 1382 و 1391می­باشد. حجم در هکتار درختان به ترتیب برابر 8/335 و 7/367 سیلو در سال 1382 و 1391می­باشد. گونه راش با وجود آن­که 31 درصد  تعداد درختان بخش گرازبن را تشکیل می­دهد ولی به لحاظ حجم سرپا 57 درصد موجودی این بخش را تشکیل می­دهد.رویش حجمی سالانه 4­سیلو در هکتار و رویش تعداد 8/5- اصله در هکتار و در سال می­باشد.

بحث و نتیجه­گیری: در نهایت می­توان اشاره کرد که آماربرداری با قطعات نمونه دایم اطلاعات و لازم و آمار دقیق را برای تعیین رویش حجمی و تعداد در اختیار قرار می­دهد تا در اجرای مدیریت درست و تصمیم­گیری­های مناسب یاری رساند. ضمن این­که برداشت این مقدار رویش حجمی علاوه بر کمک به اقتصاد، باعث توسعه پایدار جنگل می­شود.

واژه‌های کلیدی: تعداد درختان در هکتار، حجم سرپا، رویش حجمی، قطعات نمونه دایم.

Ten-year assessment of forest growth using permanent sample plots (Case study: Gorazbon District in Kheyroud Forest, Mazandaran province)

Mahmood Bayat [3] ^*

Mbayat@rifr-ac.ir

Fatemeh Gorzin [4]

Abstract                 

Background and Purpose: Determination of forest growth is one of the most important goals and tasks in forest management, which has always been accompanied by challenges in the implementation section due to the complexity of volume and growth process determination. Knowing the volume of standing trees and growth is mandatory in an accurate planning. The volumetric growth of forest stands is a basis for determining the annual cutting in planning and management of forest exploitation. Harvest of this amount of wood leads to forest sustainable development and, to some extent, can provide the wood needed in the country without raising a problem for these valuable resources.

Study method: This study was done in Gorazbon district of Kheyroud forest in Mazandaran province. 258 permanent sample plots were measured in the circle area of 10 R. Then, volumetric growth and number of trees in forest stands were directly calculated.

Results: Results showed that the average tree numbers were 298.15 and 290.4 stems per ha in 2003 and 2012 respectively. The growing stocks were 335.8 and 367.7 sylve per ha sustainable forest management. Although beech constitutes 31% of the total number of trees in Gorazbon district, it accounts for 57% of the whole trees in terms of standing volume. Annual volumetric growth is 4 sylve per hectare and growth of tree number is -5.8 per hectare annually.

Discussion and Conclusion: Finally, it can be concluded that preparing an inventory by permanent sample plots provides the necessary information and detailed statistics to determine the volumetric growth and number of trees to contribute to proper management and decision making. Moreover, harvesting this volumetric growth can help the economy and lead to sustainable development of the forest at the same time.

Keywords: Number of trees per hectare, Permanent sample plots, Standing volume, Volumetric growth

مقدمه

منطقه رویشی هیرکانی شامل جنگل­های انبوه دامنه­های شمالی البرز است که از آستارا در غرب تا گلیداغی در شرق آن با مساحت حدود 886/847/1 هکتار گسترش دارد(1) و تنها جنگل های تجاری ایران هستند که قابلیت تولید چوب دارند. ولی متاسفانه به علت  نبود اطلاعات و آمار دقیق از میزان حجم سرپا و رویش سالیانه و با بهره­برداری­های غیر اصولی، این جنگل های با ارزش با خطر نابودی روبه­رو هستند. با توجه به دیدگاه­های اصلی ارایه شده در چند سال اخیر به­ویژه توجیه طرح توقف بهره­برداری و تنفس جنگل­ها در، باید روند فعلی و آتی مدیریتی در جنگل های شمال در راستای برنامه­ریزی­های همگام با طبیعت باشد. تعیین رویش جنگل و عوامل تاثیر­گذار بر روی آن یکی از مهم­ترین چالش­ها در جنگل است(2)، به عبارتی ارزیابی رشد و عملکرد توده، یک پیش نیاز اساسی برای برنامه­ریزی  مدیریت جنگل در هر سطح است(3). علم و فن آماربرداری جنگل قادر است بهترین و دقیق‌ترین اطلاعات را برای اجرای یک جنگل‌شناسی همگام با طبیعت که هم نیاز چوبی کشور را تا حدودی تامین کند و هم از نابودی این منابع با ارزش جلوگیری کند، در اختیار بگذارد(4). یکی از اطلاعات اساسی که از آماربرداری جنگل به­دست می­آید میزان موجودی (حجمی و تعداد) جنگل و تولید آن می‌باشد، در واقع  برنامه‌ریزی آینده بر اساس آمار و اطلاعاتی است که از جنگل به­دست می‌آید. در یک برنامه‌ریزی دقیق، دانستن حجم موجودی سرپا الزامی است. رویش حجمی توده­های جنگلی اساس تعیین میزان برش سالانه در برنامه­ریزی و مدیریت بهره­برداری چوب از جنگل به حساب می­آیند. برای این کار لازم است که اطلاعات دقیقی از وضعیت کمی و کیفی توده‌های جنگلی در هنگام برنامه‌ریزی داشته باشیم. برای تعیین ساختار واقعی توده‌های جنگلی، پراکنش درختان در طبقات قطری، محاسبه میزان رویش پس از 10 سال و اجرای نشانه‌گذاری در  شیوه تک‌گزینی نیاز به آماربرداری با استفاده از قطعات نمونه دایم می­باشد، اجرای این روش آماربرداری و اندازه­گیری و محاسبه رویش حجمی و قطری توده جنگلی به طریقه مستقیم و با استفاده از قطعات نمونه دایمی روشی مناسب است. در این روش قطر برابر سینه درختان در اول و آخر دوره در قطعات نمونه ثابت اندازه­گیری و رویش حجمی درختانی که در هر دو آماربرداری سر پا هستند به اضافه حجم درختانی که در طول دوره از حد شمارش گذشته و در آخر دوره اندازه­گیری شده­اند، در مجموع رویش حجمی توده جنگلی را تشکیل می­دهند. تا کنون پژوهش­های زیادی با به­کارگیری قطعات نمونه دایم جهت ارزیابی رویش جنگل، در مناطق مختلف جهان انجام گرفته است که  از آن جمله می­توان به این تحقیقات اشاره کرد: در پژوهشی در جامائیکا، برای اندازه­گیری و تعیین رویش طولانی مدت درختان و نهال­های زادآوری، داده­های زنده­مانی آن­ها از قطعات نمونه دایم در یک جنگل خشک نمیه استوایی که از سال 2008-1998 استقرار یافته بودند برای به دست آوردن مدل رشد (دوره رویش سالیانه) و دینامیک بقا، ساختار خوشه­ای و تنوع عملکرد و درنهایت برآورد سن گونه­های درختی انتخاب شده از جنگل­های گرمسیری خشک استفاده گردید(5). در یک تحقیق دیگر، از داده­های بلند مدت (2000-1978)  مربوط به پنج قطعه نمونه نیم هکتاری ثابت در یک منطقه بزرگ نسبتا دست نخورده از یک جنگل مرطوب درجنوب شرقی برزیل برای تعیین افزایش زیست­توده (DMI) و تغییر در مجموع زی وزن توده (توده DM) از مرگ و میر زادآوری و داده­های رشد برای درختان دارای قطر برابر سینه بیش از 10 سانتی­متر در ارتفاع برابر سینه استفاده شد(6). در پژوهشی دیگر، داده­های مجموع 117 هکتار در قطعات  نمونه دایمی کوچک (4-25/0 هکتار) در چهار منطقه همراه با اطلاعاتی در مورد بهره­برداری درمدل شبیه­سازی برای تعیین بهره­برداری پایدار چوب در جنگل­های گرمسیری بولیوی مورد استفاده قرارگرفت(7). در تحقیقاتی که در داخل کشور سال­های اخیر انجام شده است  تلاش فراوانی شده که مقدار دقیق رویش مشخص شود به عنوان مثال در مطالعه­ای مشخص شد که کاج نوئل (PiceaabiesL.) در منطقه کلاردشت در سن 25 سالگی 120 مترمکعب در هکتار تولید داشته است و برداشت این مقدار خللی در این نوع از جنگل­ها ایجاد نمی کند(8). در مطالعه­ای نیز به بررسی کاربرد قطعات نمونه دایم در مدل­های رویش و محصول پرداختند و به این نتیجه رسیدند که  قطعات نمونه دایم اطلاعات دقیقی را با توجه به شرایط منطقه و تاریخچه آن برای مدل­های رویش و عملکرد فراهم می­کند (9). پژوهشی  با عنوان آماربرداری و مدل­سازی برای جنگل های در حال عبور از مدیریت هم­سال به ناهم­سال انجام دادند. در این مطالعه آماربرداری با قطعه نمونه های دایم همراه با شبیه­سازی کننده رویش درخت ابزارهای مناسبی برای ارزیابی تغییرات مدیریتی جنگل معرفی شده­اند(10). در مطالعه­ای در منطقه کامبوجیا در ایالت کامپونگ، توان افزایش زیست­توده جنگل در بالای سطح زمین با استفاده از دو دوره متوالی آماربرداری در 32 قطعه نمونه دایمی در سال­های 1998و2000 برآورد گردید و داده­های موجودی جنگل در540 قطعه نمونه درسال 1997جمع­آوری گردیده بود. قطعات نمونه دایمی برای تعیین رابطه بین زیست­توده اولیه و متعاقبا رویش زیست­توده طی دوره دو ساله استفاده گردید، این رابطه به صورت داده­های موجودی برای برآورد دقیق رویش زیست­توده درتمام تیپ­های جنگلی اصلی منطقه استفاده شد(11).در تحقیق دیگری ثابت شد که میزان رویش حجمی در توده­ی بکر راش بسیار بطئی است اما با اجرای برش در این توده پس از 5 سال رویش حجمی سالیانه به میزان قابل ملاحظه ای و گاهی تا حدود 4 برابر افزایش یافته است (12).  در پژوهشی نیز به تعیین رویش حجمی توده­های جنگل در سری یک طرح جنگل­داری دکتر بهرام نیا در گرگان پرداختند. رویش حجمی گونه­های اصلی با روش مایر محاسبه شد. ضریب همبستگی تشکیل شده میان متغیر قطر برابرسینه (d) و رویش حجمی (Iv) در گونه­های مذکور نشان داد که  از نظر آماری میان این متغیرها همبستگی قوی و معنی­داری وجود دارد(13). در تحقیقی دیگر از روش کنترل سوئیسی برای تعیین رویش حجمی گونه راش خزر استفاده کردند(14). در مطالعه­ای با استفاده از قطعات نمونه دایمی (ثابت) در بخش نم­خانه جنگل خیرود رویش جنگل را به طریق مستقیم و با استفاده از قطعات نمونه ثابت اندازه­گیری نمود، رویش ده­ساله بخش نم­خانه 9/3 مترمکعب در هکتار برآورد شد(15). رویش جنگل را در جنگل خیرود نیز به کمک قطعات نمونه ثابت برآورد و میزان رویش را 4 مترمکعب در سال برای هر هکتار برآورد نمودند (16). در مطالعه­ ای به بررسی تغییرات قطعات دایمی توده­های راش در یک دوره 5 ساله پرداختند. نتایج نشان داد میانگین قطر برابر سینه طی دوره افزایش یافته است. حجم سرپا نیز در طی دوره 26/31 مترمکعب افزایش داشته اشت. رویش حجمی سالیانه نیز بین 4/2 تا 8/8 مترکعب محاسبه شد(17). در پژوهش دیگر رویش حجمی درختان را طی دوره ده ساله مورد بررسی قرار دادند  بدین منظور با ابعاد شبکه 200×150، 420 قطعه نمونه اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد میانگین تعداد و موجودی حجم در هکتار طی دوره  به ترتیب 17% و 5% افزایش یافته است و این افزایش عمدتا مربوط به گونه راش بود. رویش حجمی سری طی دوره 13/3032 سیلو در هکتار و رویش حجمی سالانه سری در هکتار213/3 بود(18). با توجه به مطالب گفته شده: هدف این تحقیق تعیین رویش حجمی درختان در بخش گرازبن جنگل آموزشی-پژوهشی خیرود در استان مازندران به روش مستقیم و با نمونه برداری با قطعات نمونه دایم است.

روش بررسی

منطقه مورد مطالعه

بخش گرازبن جنگل خیرود با مساحت هزار هکتار، یک جنگل کم­تر دست­خورده و مدیریت شده به مساحت 80 کیلومترمربع از جنگل های شمال ایران است که در 7 کیلومتری شرق نوشهر واقع شده­است. میزان بارندگی سالیانه در منطقه خیرودکنار 1300 میلی‏متر است که حداقل آن در تیرماه و حداکثر آن در مهرماه است. گرم­ترین ماه سال تیر و مرداد با میانگین دمای2/29 سانتی­گراد و سردترین ماه سال، بهمن ماه با میانگین دمای6/2 سانتی­گراد است. همچنین میانگین دمای سالانه برابر با9/15 سانتی­گراد ثبت شده است(19).

- نحوه پراکنش و اندازه‌گیری در قطعات نمونه دایم

با استفاده از یک شبکه آماربرداری 150×200 (الگوی اجرایی آماریرداری برخی از حوزه­های آبخیز جنگل های شمال کشور)، در مجموع 258 قطعه نمونه دایم دو بار در سال­های 1382 و 1391 در قسمت قابل بهره­برداری بخش گرازبن به مساحت 24/934 هکتارآماربرداری گردید. پس از مشخص شدن مرکز قطعه نمونه (در طبیعت ابعاد شبکه به طور افقی پیاده شدند) در جهت حداکثر خط شیب در دو جهت کلی قطعه نمونه، شیب اصلی قطعه نمونه مشخص و به کمک جدول تصحیح شیب، شعاع مناسب تعیین گردید. در داخل قطعه نمونه، قطر برابر سینه تمام درختان زنده که در ارتفاع برابر سینه، قطری بزرگ­تر از 5/7 سانتی‌متر داشتند به کمک خط‌کش دو بازو اندازه‌‌گیری و مقادیر آن­ها در طبقات یک سانتی‌متری در فرم‌های آماربرداری به تفکیک گونه یادداشت شد. محل اندازه­گیری قطر برابر سینه درختان توسط رنگ قرمز مشخص و زاویه هر یک از درختان از طبقه قطری 5/7 سانتی­متری به بالا نسبت به مرکز قطعه نمونه برداشت ­گردید.  با توجه به ناهمسال بودن قسمت اعظم توده‌های بخش گرازبن، برای تهیه منحنی ارتفاع، در هر قطعه نمونه قطورترین و نزدیکترین درخت به مرکز قطعه نمونه انتخاب شده، قطر برابر سینه و ارتفاع آن­ها اندازه­‌گیری و یادداشت شد. در مرکز و چهار جهت خارجی هر قطعه نمونه قطعات نمونه دیگری به مساحت چهار متر مربع تعیین و نسبت به برداشت اطلاعات زادآوری آن­ها اقدام گردید. این عملیات پس از گذشت نه سال توسط نویسنده مقاله مجددا تکرار و پس از اتمام کار محاسبات لازم انجام شد. با استفاده از فرمول I=V₂-V₁₊N رویش حجمی این بخش در هر پارسل به­صورت جداگانه محاسبه شد. در این فرمول V₂ حجم جنگل در سال 1391، V₁ حجم جنگل در سال 1382 و N میزان حجمی که در طول این نه سال در قطعات نمونه ثابت از طریق درختان وارد شده به حد شمارش به جنگل اضافه شده است و بالاخره I میزان رویش حجمی جنگل در نه سال بر حسب سیلو می­باشد.  در نهایت با به دست آمدن مدل رویش قطری، میزان واقعی رویش قطری جنگل، به دست آمد.  شکل1 موقعیت بخش گرازبن جنگل خیرود در حوضه‌های آبخیز شمال کشور را نشان می­دهد.

شکل 1- شبکه آماربرداری، نحوه پراکنش قطعات نمونه  وموقعیت بخش گرازبن جنگل خیرود در استان مازندران (رویش حجمی متفاوت در پایان دوره، علت نابرابری اندازه قطعات نمونه می­باشد به صورتی که قطعات نمونه بزرگ­تر نشان دهنده رویش حجمی بیش­تر می­باشند و برعکس).

Figure 1. The inventory grid, distribution of samples and Gorazbon district locations of Kheroud forest in Mazandaran province (Due to unequal size of the sample, volume increment is different at at the end of the period. in the other words, the larger plots represent more volume increment and vice versa)

یافته­ها

رویش، تعداد و حجم در هکتار به تفکیک گونه و در طبقات قطری برای پارسل­ها و کل بخش گرازبن محاسبه شد. مقایسه آماری برای تعداد در هکتار و حجم در هکتار در ابتدا و انتهای دوره به همرا متوسط رویش در هکتار طی دوره، در جدول 1 نشان داده شده است.

جدول 1-  مقایسه آماری در ابتدا و انتهای دوره 9 ساله

Table 1. Statistical comparison at the beginning and end of the nine-years period

حجم در هکتار در کل بخش گرازبن

با استفاده از تاریف تهیه شده(در دو دوره از یک تاریف استفاده شده است)، حجم در هکتار به تفکیک گونه و طبقات قطری برای  هر پارسل و در نهایت برای کل بخش گرازبن محاسبه شده است. مجموع حجم قسمت قابل بهره­برداری بخش گرازبن به ترتیب 6/259546 و 5/273267 سیلو  در سال 82 و 91 می­باشد. حجم در هکتار به طور میانگین در کل بخش در سال1382برابر با 7/335 و در سال 1391،7/377سیلو در هکتار است. گونه­ی راش با 192 سیلو در سال 1382 و 197 سیلو در سال 1391 بیش­ترین میزان حجم در هکتار را در کل بخش گرازبن دارا است، به عبارت دیگر حدود 57 درصد حجم سرپای بخش گرازبن را گونه­ی راش تشکیل می­دهد و  بعد از آن گونه­های ممرز، توسکا و افرا به ترتیب با  4/24، 2/7 و 5/6 درصد، حجم سرپای بخش گرازبن را شامل می­شوند. این نکته نیز قابل توجه است که درصد حجم راش بیش از ممرز است، درصورتی­که درصد تعداد راش کم­تر از ممرز می‌باشد.

جهت درک بهتر از وضیعت به ­صورت مقایسه­ای، در شکل­های2 و3، منحنی­های پراکنش حجم در طبقات قطری برای کل گونه­ها در بخش گرازبن در سال 82 و 91 ، نمایش داده شده است. پراکنش حجمی راش در طبقات قطری نسبت به سایر گونه­ها دارای حالت منظمی است.

شکل2-  نمودار پراکنش حجم در طبقات قطری کل گونه­ها در کل بخش گرازبن در سال 1382

Figure 2. The diagram of volume distribution in diameter classes for all of species in the Gorazbon district (2003)

شکل 3-  نمودار پراکنش حجم در طبقات قطری کل گونه­ها در کل بخش گرازبن در سال 91

Figure 3. Th diagram of volume distribution in diameter classes for all of species in the Gorazbon district (2012)

رویش

رویش تعداد

جدول2 رویش تعداد درختان به تفکیک گونه و پارسل را نشان می­دهد. متوسط رویش تعداد درختان در هکتار 8/5- است. رویش تعداد برای راش مثبت است و  بیش­ترین کاهش تعداد برای ممرز مشاهده شده است. نکته مهم در این نوع آماربرداری این می­باشد که باید در  هر دو آماربرداری درختان در قطعات نمونه مشخص واندازه­گیری دقیقا بر روی یک درخت در هر دو دوره انجام شود. (در این جدول منظور از رویش منفی مثلا برای پارسل 306 این می­باشد که در پایان دوره یعنی در سال 92 تعداد درختان نسبت به اول دوره یعنی سال 82 کم­تر بوده است).

جدول2- رویش  تعداد درختان به تفکیک گونه و پارسل در بخش گرازبن

Table 2. Number of trees increment in each species and parcel in the Gorazbon district

رویش حجمی

بر خلاف رویش تعداد، رویش حجمی روند مثبتی دارد و همان­طور که از جدول 3 مشخص است متوسط رویش حجمی در هکتار در  یک دوره 9 ساله برابر با 7/37سیلو می­باشد (به توضیحات رویش تعداد مراجعه شود). جدول 2 رویش حجمی سالانه درختان به تفکیک گونه و پارسل در بخش گرازبن را نشان می­دهد که متوسط رویش حجمی در هکتار در سال برابر با 4 سیلو می­باشد.

جدول3- رویش حجمی سالانه درختان به تفکیک گونه و پارسل در بخش گرازبن

Table 3. Volume increment annua in each species and parcel in the Gorazbon district

بحث و نتیجه­گیری

امروزه بحث از استراحت و تنفس جنگل­ها بیش از پیش شنیده می­شود و موافقان و مخالفان بسیاری دارد که هر یک به طریقی سعی در اثبات گفته­های خویش دارند. به نظر می رسد که باید به صورت منطقی و دور از بحث­های احساسی به این سوال پاسخ داده شود که آیا استراحت جنگل­ها در شرایط فعلی برای کل جنگل های شمال کشور، که تنها جنگل های تجاری کشور هستند و خیلی از ذی­نفعان به شدت به آن وابسته هستند  نیاز است یا می­توان در بعضی از نقاط به صورت علمی و دور از هرگونه آسیب­رسانی، بهره­برداری را انجام داد، که لازمه آن تعیین میزان دقیق رویش می­باشد. در کشورهای پیشرفته دنیا استفاده از قطعات نمونه ثابت در تعیین رویش جنگل  بسیار متداول و رایج است. تعیین رویش جنگل ابزاری ضروری برای بررسی اثرات سناریوهای مختلف در کمک به تعیین راه­حل­های  مدیریت بهینه در برنامه­ریزی عملی جنگل می­باشد(20).  قطعات نمونه دایم، مجموعه داده مستقلی برای ارزیابی ارایه می­دهد؛ چنان­که در بررسی و شبیه­سازی رویش جنگل با قطعات نمونه دایم در جنگل فنلاند به این نتیجه رسیدند که قطعات نمونه دایم (PSP) نقش عمده­ای درتحقیقات زیست­محیطی و مدیریت بازی می­کند؛ به عبارت دیگر مجموعه داده قطعات نمونه دایم گسترده­ترین داده­های موجود در فنلاند بوده و شامل اندازه گیری­های دقیق از توسعه حجم سرپای توده­های جنگلی است (21). به علاوه استفاده قطعات نمونه دایم  از طریق کاهش گپ­های اطلاعاتی و بهبود مدل­های رشد و محصول می­شود(9). در این مقاله تلاش شد که رویش جنگل به روشی دقیق و  با استفاده از قطعات نمونه ثابت تعیین و عوامل تعیین کننده رویش منفی تعداد و رویش مثبت حجم بیان شود ساختار ناهمسالی و موزاییک توده­های جنگلی با آشکوب­های متفاوت که از مشخصات جنگل­های بکر سبز تابستانه است، هنوز در بخش گرازبن وجود دارد. جدول 1 رویش تعداد درختان به تفکیک گونه و پارسل را نشان می­دهد. متوسط رویش تعداد درختان در هکتار منفی  8/5- می­باشد که نتایج  این تحقیق با نتایج مطالعات قبلی هم­خوانی دارد(15) که رویش تعداد را منفی گزارش کرده بود. رویش تعداد برای راش مثبت است و بیش­ترین کاهش تعداد برای ممرز می­باشد، گونه­های ممرز، بلوط، توسکا که از گونه­های پیش­آهنگ هستند در ابتدا تعداد آن­ها زیاد ولی به تدریج در اثر رقابت با راش از تعداد پایه­های آنها کاسته می­شود و این نشان دهنده کلیماکس جنگل های شمال ایران است که در نهایت گونه راش، گونه غالب و حجم بیشتری از جنگل ها را به خود اختصاص می­دهد (1). همچنین در طول دوره بزرگ شدن ابعاد درختان و ایجاد رقابت برای پایه­های ضعیفترسبب از بین رفتن آن ها و در نتیجه کاهش تعداد درختان در واحد سطح شده است. و از عوامل دیگر کاهش ممکن است درختانی قطع یا بر اثر عوامل طبیعی از بین رفته و یا تبدیل به خشکه­دار شده باشند که باعث منفی شدن رویش تعداد گردیده است. بر خلاف رویش تعداد، رویش حجمی روند مثبتی دارد و همان طور که مشخص است متوسط رویش حجمی در هکتار  در یک دوره 9 ساله برابر با 7/37 سیلو می­باشد. از تعداد در واحد سطح کاسته شده ولی این کاهش در طبقات قطری پایین اتفاق افتاده که این پایه­ها تاثیر چندانی در حجم ندارند. به ابعاد درختان قطور در طول دوره افزوده شده و باعث افزایش حجم در طول دوره و در نهایت ایجاد رویش حجمی شده است. گونه راش چه از نظر تعداد و چه از نظر حجم در طول دوره روندی مثبت داشته است(4). رویش حجمی راش در دوره نه ساله در کل بخش گرازبن،  9/10377 سیلو می­باشد. وجود درختان قطور و عظیم­الجثه در ترکیب توده­های جنگلی  از دیگر مشخصات عمده این جنگل است. نشانه‌گذاری در پارسل­های بخش باید هدف­های پرورشی، افزایش کمی و کیفی حجم توده‌های جنگلی، تنظیم آمیختگی، افزایش پایداری توده‌های جوان، ایجاد، استقرار، تکمیل و گسترش تجدید حیات طبیعی را به طور کامل دنبال نماید. در توده‌های جنگلی ناهمسال، برش­ها باید به پراکنش صحیح و یا بهتر پایه‌ها در عرصه جنگل کمک کند و توجه به منحنی پراکنش تعداد و موجودی در هکتار در عرصه هر یک از پارسل‌ها بسیار حایز اهمیت است.

در نهایت می­توان اشاره کرد که آماربرداری با قطعات نمونه دایم اطلاعات و لازم و آمار دقیق را برای تعیین رویش حجمی و تعداد در اختیار قرار می­دهد تا در اجرای مدیریت درست و تصمیم­گیری­های مناسب یاری رساند. ضمن این­که برداشت این مقدار رویش حجمی علاوه بر کمک به اقتصاد، باعث توسعه پایدار جنگل می­شود.

Reference

1. Marvie-Mohadjer, M.R. (2012). Silviculture. University of Tehran Press. 400p.
2. Bang, C., Sabo, J.L., Faeth, S.H., 2010. Reduced wind speed improves plant growth in a desert city. PLoS One, 5(6): 18.
3. Zhang, X., Duan, A., Dong, L., Cao, Q. V., Zhang, J., 2014. The application of Bayesian model averaging in compatibility of stand basal area for even-aged plantations in southern China. Forest Science. Vol. 60(7), pp. 645e651.
4. Bayat, M., Namiranian, M., Zobeiri, M., Pukala, T., 2013. Using growing models to study and simulate different forest management methods and scenarios. Forest and Wood Products journal. Vol. 67(4), pp. 595-612. ( In Persian)
5. McLaren, K.P., Lévesque, M., Sharma, C., Wilson, B., McDonald, M.A., 2011. From seedlings totrees: Using ontogenetic models of growth andsurvivorship to assess long-term (>100 years) dynamics of aneotropical dry forest. ForestEcology and Management. Vol. 262, pp. 916–930.
6. Rolim, S.G., Jesus, R.M., Henrque, E., Couto, H.,Chambers, J., 2004. Biomass change in an Atlantictropical moist forest: the ENSO effect inpermanent sample plots over a 22-year period.Oecologia. Vol. 142, pp. 238–246.
7. Dauber, E., Fredericksen, T.S., Peña, M., 2005.Sustainability of timber harvesting in Boliviantropical forests. Forest Ecology and Management, Vol. 214(1-3), pp. 294-304.
8. Mirbaydin, A., Sagheb Talebi, KH., 1991. The success rate of forestry by Picea in different communities of Kelardasht. Forestry and Rangeland Research Institute press. 36p. ( In Persian)
9. Köhl, M., Scott, C., Zingg, A., 1995.  Evaluation of permanent sample surveys for growth and yield studies: a Swiss example. Forest  Ecology  and  Management. Vol. 71, pp. 187-194.
10. Sterba, H., Lederman, T., 2006. Inventory and modeling for forests in transition from evenaged to uneven –aged management. Forest Ecology and Management, 224: 278-285.
11. Top, N., Mizoue, N., Kai, S., 2004. Estimatingforest biomass increment based on permanentsample plots in relation to woodfuel consumption:a case study in Kampong Thom Province,Cambodi. Journal of Foret Research. Vol. 9, pp. 117–123.
12. Mirbaydin, A., 1994. Comparison of beech growth in virginal and used stands in the North of Iran. Forestry and Rangeland Research Institute press. Vol. 104, 35p. (In Persian)
13. Hatami, N., Moayeri, M.H., Heidari, H.L., 2013. Volume Increment Determination of Forest Stand Types in the District One of Dr Bahramnia Forest Management Plan,Gorgan. Iranian Forests Ecology. Vol. 1(2), pp. 57-69. (In Persian)
14. Jokar, M., Feghhi, J., Heshmat Alvaezin, M., Namiranian, M., Etemad, V., 2013. Determination of volume increment of Caspian beech by Swiss control method. Forest and Rangeland journal. Vol. 97, pp. 40-45. (In Persian)
15. Zahedi Amiri, GH., 1991. Determination of forest increment using fixed sample units in Kheyroud Forest.Msc Forestry, University of Tehran. 150p. (In Persian)
16. Bayat, M., Namiranian, M., Zobeiri, M. and Fathi, J. 2013a. Determining the growing volume and number of trees in the forest using permanent sample plots. Iranian Journal of Forest and Poplar Research. Vol. 21 (3), pp. 424-438. (In Persian)
17. Parhizkar, P., Sagheb Talebi, KH., 2016. Status of unmanaged oriental beech stand in different development stages within 5-years period (case study: Langa- Kelardasht). Journal of Plant Research. Vol. 29(1), pp. 31-42. (In Persian)
18. Hasanzad Navrodi, I., Hasangholopour, H., 2015. Determine the volume increment of trees in the series of Nav, Asalem. First National Conference on Natural Environment, Gilan, Iran. (In Persian)
19. Sarmadian, F., Jafari, M., 2001. Investigating the forest soils of the research station of the Faculty of Natural Resources, University of Tehran. Natural Resources Journal. 111p. (In Persian)
20. Pretzch, H., Grote, R., Reineking, B., Rotzer, T.H., Seifert, S.T., 2008. Models forforest ecosystem management: a European perspective, Ann. Bot. Vol.101, pp. 1065–1087.
21. Härkönen, S., Mäkinen, A.,Tokola, T., Rasinmäki, J., Kalliovirta, J., 2010. Evaluation of forest growth simulators with NFI permanent sample plot data from Finland. Forest  Ecology  and  Management. Vol. 259, pp. 573- 589.