تأثیر غلظت‌های اسید هیومیک بر قلیائیت و رهاسازی عناصر غذایی خاک، جوانه‌زنی و شاخص رشد چمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه خاکشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

2 عضو هیأت علمی گروه خاکشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

3 استادیار خاکشناسی، دانشگاه پیام نور اهواز، اهواز، ایران

4 گروه خاکشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

10.22034/jest.2019.44326.4666

چکیده

زمینه و هدف: امروزه توسعه فضای سبز پایدار، نیازمند شناخت راهکارهای مناسب می­باشد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر غلظت های اسید هیومیک کاهنده قلیائیت و افزاینده دسترسی عناصرغذایی در خاک و بهبود رشد چمن انجام گرفته است.
روش بررسی: آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک­های کامل تصادفی درسال 1396 در قطعه زمینی (کلانشهراهواز) به تعداد 30 کرت برای چمن سردسیری و گرمسیری تقسیم و با پنج غلظت اسید هیومیک(0، 3، 6، 9 و 15 میلی­گرم درلیتر) و سه تکرار برای هر غلظت در فاصله زمانی ده روزه در نظر گرفته شد. سپس غلظت عناصرغذایی، خصوصیات مهم شیمیایی خاک شامل شوری و قلیائیت و همچنین خصوصیات فیزیکی خاک در این کرت­ها مورد بررسی قرار گرفت.
یافته ها: نتایج نشان داده، با افزایش غلظت اسیدهیومیک کاربردی در این کرت­ها، مقدار رهاسازی عناصرغذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، گوگرد، آهن، روی، مس، منگنز، بور و مولیبدن در خاک افزایش می­یابد. در تجزیه و تحلیل آماری، ضریب همبستگی اسپیرمن میان دو متغیر غلظت اسید و میزان عناصر غذایی برابر 949/0 حاصل گردیده است. با توجه به این مقدار مثبت است بنابراین می‌توان گفت این دو متغیر رابطه‌ مستقیمی باهم دارند و مقدار بالای این ضریب نشان از قوی بودن رابطه‌ی میان این دو متغیر دارد. نتایج آزمایش جوانه‌زنی بذور این چمن در پتری دیش با پنج غلظت‌ مذکور نشان داد، درصد جوانه‌زنی با افزایش غلظت اسید هیومیک کاهش یافته است. همچنین، اندازه طول و میزان وزن تر ریشه چمن با افزایش غلظت اسید هیومیک افزایش نشان داد.
بحث و نتیجه گیری: کاربرد اسیدهیومیک  باعث کاهش قلیائیت و رهاسازی عناصرغذایی در خاک شده و باعث بهبود رشد چمن نسبت به شاهد شده است.

کلیدواژه‌ها

اصل مقاله

 

 

 

 

 

                                                                                                                  

 

علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورهبیست و دوم، شماره نه، آذر  ماه 99

تأثیر غلظت­های اسید هیومیک بر قلیائیت و رهاسازی عناصر غذایی خاک،

جوانه­زنی و شاخص رشد چمن

 

جاسم طعمه‌زاده [1]

علی غلامی*[2]

ali.gholami54@gmail.com

مهدی نورزاده حداد[3]و2

اکبر حسنی[4]و2

کامران محسنی فر2

تاریخ دریافت:04/01/98

تاریخ پذیرش: 13/07/98

چکیده:

زمینه و هدف: امروزه توسعه فضای سبز پایدار، نیازمند شناخت راهکارهای مناسب می­باشد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر غلظت های اسید هیومیک کاهنده قلیائیت و افزاینده دسترسی عناصرغذایی در خاک و بهبود رشد چمن انجام گرفته است.

روش بررسی: آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک­های کامل تصادفی درسال 1396 در قطعه زمینی (کلانشهراهواز) به تعداد 30 کرت برای چمن سردسیری و گرمسیری تقسیم و با پنج غلظت اسید هیومیک(0، 3، 6، 9 و 15 میلی­گرم درلیتر) و سه تکرار برای هر غلظت در فاصله زمانی ده روزه در نظر گرفته شد. سپس غلظت عناصرغذایی، خصوصیات مهم شیمیایی خاک شامل شوری و قلیائیت و همچنین خصوصیات فیزیکی خاک در این کرت­ها مورد بررسی قرار گرفت.

یافته ها: نتایج نشان داده، با افزایش غلظت اسیدهیومیک کاربردی در این کرت­ها، مقدار رهاسازی عناصرغذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، گوگرد، آهن، روی، مس، منگنز، بور و مولیبدن در خاک افزایش می­یابد. در تجزیه و تحلیل آماری، ضریب همبستگی اسپیرمن میان دو متغیر غلظت اسید و میزان عناصر غذایی برابر 949/0 حاصل گردیده است. با توجه به این مقدار مثبت است بنابراین می‌توان گفت این دو متغیر رابطه‌ مستقیمی باهم دارند و مقدار بالای این ضریب نشان از قوی بودن رابطه‌ی میان این دو متغیر دارد. نتایج آزمایش جوانه‌زنی بذور این چمن در پتری دیش با پنج غلظت‌ مذکور نشان داد، درصد جوانه‌زنی با افزایش غلظت اسید هیومیک کاهش یافته است. همچنین، اندازه طول و میزان وزن تر ریشه چمن با افزایش غلظت اسید هیومیک افزایش نشان داد.

بحث و نتیجه گیری: کاربرد اسیدهیومیک  باعث کاهش قلیائیت و رهاسازی عناصرغذایی در خاک شده و باعث بهبود رشد چمن نسبت به شاهد شده است.

 کلید واژه‌ها: فضای سبز؛ اسیدیته خاک؛ چمن گرمسیری؛ چمن سردسیری.

 

J. Env. Sci. Tech., Vol 22, No.9,November, 2021

 

 


The Effect of Humic Acid Concentration on Alkalinity and Soil Elements Release, Germination and Growth Index in Lawn

 

Jasem Tomehzadeh [5]

Ali Gholami *[6]

ali.gholami54@gmail.com

Mehdi Nourzadeh Hadad [7],2

Akbar Hasani 2,[8]

Kamran Mohsenifar 2

Accepted: 2019.10.05

Received: 2019.03.24

Abstract

Background and Objectives: Development of sustainable land scape requires the identification of appropriate strategies. In this research, humic acid is used as an alkalinity reducer and increasing nutrient availability in the soil and improving lawn growth.

Materials and Methods:  The study run as completely randomized block design (CRBD) with 30 plot for cold region and tropical lawn with five concentrations of humic acid (0, 3, 6, 9 and 15mg /liter) with three replicates for each concentration at a ten day intervals. Then, physical and chemical properties (nutrients, salinity and alkalinity of soil in these plots were investigated.

Findings: Results showed that with increased application of humic acid, the release of nutrients such as N,P,K, Ca, Mn, S, Fe, Zn, Cu, Mg, B and Mo increase in soil. Spearman correlation coefficient between two variables of acid concentration and nutrients content was 0.949. Given that this value is positive, it can therefore be said that these two variables have a direct relationship with each other. The results of studying lawn seed germination percentage in petri dish with five concentrations indicated that germination percentage decreased with increasing humic acid concentration. In this research, lawn root and length and weight of stem increased with increasing humic acid concentration.

Discussion and Conclusion: Application of humic acid reduces the alkalinity and release nutrients in the soil and improves the condition of lawn in terms of nutrient uptake, growth rate, vegetation and resistance to environmental conditions

 Key words: Land Scape; Soil Acidity; Tropical Lawn; Cold Region Lawn

 

 

 

 

مقدمه

 

 یکی از معضلات جوامع صنعتی که انسان قرن بیست و یکم را به ‌شدت مورد تهدید قرار داده، آلودگی محیط‌زیست است(1) به خصوص در شهرهای صنعتی مانند کلانشهر اهواز با گسترش تأسیسات و کارخانجات و پدیده طوفان­های گرد و غبار که در چند سال اخیر مشکل آلودگی محیط شهر را حادتر نموده­است . بنابراین برای مبارزه با این معضل دو راه‌ حل اساسی وجود دارد اول کم کردن آلودگی تأسیسات صنعتی به ‌وسیله تصفیه نمودن گازها و بخارات سمی ناشی از آن‌ها و دوم گسترش فضای سبز به‌ عنوان عامل افزاینده­ اکسیژن هوا، کاهنده­ گازهای سمی، متعادل‌کننده­ درجه حرارت شهر، پاک‌سازی هوا، جلوگیری از نفوذ گرد و غبار و کاهش آلودگی شهر(2) و همچنین کلانشهر اهواز در سال 2013 میلادی به ‌عنوان آلوده‌ترین شهر جهان معرفی شد(3)، طبعاً، ایجاد راهکارهایی جهت کاهش آلودگی موجود در این شهر از بهترین اهداف هر سازمان مرتبط به این امر باید در نظر گرفته شود. در این راستا توسعه فضای سبز شهری می‌تواند تا حدود زیادی در کاهش آلودگی سهیم باشد. از طرفی با توجه به شرایط اقلیمی موجود در کلانشهر اهواز توسعه فضای سبز شهری با مشکلات عدیده‌ای مواجه است، یکی از این مشکلات عدم رشد مطلوب چمن به دلیل شرایط ایجاد شده در خاک بر اثر شرایط اقلیمی و قلیائیت خاک،  باعث عدم دسترسی به عناصر غذایی و رشد نامطلوب این گیاه گردیده و منظری نامناسب در سطح فضای سبز شهر ایجاد نموده است(4).

در زمینه کاربرد اسید هیومیک درداخل و خارج کشور مطالعات زیادی انجام گرفته است، عنوان مثال پیری و همکاران (5) ، تحقیقی در مورد تاثیر اسید هومیک بر جذب و واجذب عنصر روی انجام دادند و نتایج در دو نمونه خاک نشان داد، کاربرد اسید هومیک باعث افزایش میزان جذب و واجذب این عنصر مهم در دو نمونه خاک می­گردد.کافی و همکاران(6)، تحقیقی در مورد اثر اسید هیومیک و قارچ های میکوریزا بر برخی ویژگی­های چمن لوسیوم ترکیب اسپیدی گرین انجام داده­اند که نتایج نشان داد اسید هیومیک بر مقدار کلروفیل های a ،b و کلروفیل کل، طول ریشه  و وزن تر و خشک ریشه اثر معنی دار داشته است.ساجدین (7) ،در مورد اثر اسید هیومیک بروی رشد ریشه، ساقه و مواد مغذی برگ در نهال پسته رقم زرد در قالب 5 سطح و 3 تکرار مطالعه ای انجام داد که محلول پاشی اسید هیومیک باعث افزایش طول، فاصله میان گره، گسترش ریشه و جذب بهتر مواد مغذی گردید.صفایی و همکاران (8)، تحقیقاتی در خصوص تاثیر محلول پاشی اسید هیومیک و کود نانو (pharmks) برروی میزان عملکرد گیاه سیاه دانه (زیره دانه سیاه) انجام داده­اند. نتایج نشان داد که اسید هیومیک تاثیر قابل توجهی بر روی تعداد کپسول دربوته،تعداد دانه درکپسول، وزن هزار دانه دربوته، عملکرد دانه، عملکرد بیولوزیکی وشاخص برداشت، دارد.متقی (9) ،تحقیقات در خصوص اثر مقدار مختلف اسید هیومیک و کود پتاسیم بر شاخص­های فیزیولوژیکی رشد گیاه لوبیا در شهر اهواز انجام داد­ 100 ppm اسید هیومیک و 300 کیلوگرم پتاسیم در هکتار روند افزایش قابل توجهی در ماده خشک گیاه لوبیا چشم بلبلی داشته است.فرامند و همکاران (10)، در خصوص تاثیر اسید هیومیک بر افزایش عملکرد گیاه و خاک تحقیقاتی انجام داده­اند که نتایج نشان داد اسید هیومیک باعث نگه داشتن آب بر روی برگ و فتوسنتز آنتی اکسیدانی درون برگ شده و سبب افزایش طول ریشه و تعداد ریشه در گیاه گردید.ثانی (11) ،مطالعه ای در خصوص محلول پاشی اسید هیومیک بروی گیاه کلزا انجام دادند و نتایج حاصل نشان داد دو درصد محلول پاشی اسید هیومیک باعث افزایش ارتفاع بوته کلزا شده است ولی مصرف اسید هیومیک باعث کاهش میزان نیتروژن خاک شده که این عاملی مهمی در کاهش آلودگی کود نیتروژن خاک می­شود. خالد و همکاران( 12) در رابطه با اثر سطوح مختلف اسیدهای هیومیک بر روی مواد مغذی، محتوا، رشد گیاه، و ویژگی­های خاک تحت شرایط شوری، تحقیقی انجام داده­اند که نتایج نشان داد اسیدهیومیک باعث بهبود خواص مواد مغذی وجذب عنصر غذایی P، K، Mg، Na، Cu و Zn. شده است.مارال (13)، مطالعه ای در خصوص تاثیر محلول پاشی اسید هیومیک و مدیریت کود نیتروژن برروی بادام زمینی در ایران انجام داده­اند. نتایج تحقیق ایشان  نشان داد میزان عملکرد دانه، ساقه، عملکرد بیولوژیکی و برداشت محصول با احتمال یک درصد معنی­دار شد.سرور وهمکاران( 14) درخصوص اثر اسید هیومیک بر روی مواد مغذی از قبیل فسفر، پتاسیم و بور آزمایشی به صورت کشت گلدانی انجام دادند. نتایج آنها نشان داد که کاربرد اسید هیومیک 50 میلی گرم در کیلوگرم همراه با 100 درصد دوز توصیه شده از کود  پت (RDPF) باعث بهبود ودسترسی مواد آلی خاک شده است.

از این رو هدف اصلی این پژوهش، بررسی تاثیر اسیدهیومیک بر رهاسازی عناصر غذایی خاک و بهبود رشد چمن فضای سبز می باشد.

 

مواد و روش‌ها

 آماده‌سازی زمین

آزمایش به ‌صورت طرح بلوک­های کامل تصادفی درسال 1396 در قطعه زمینی واقع درکلانشهر اهواز به تعداد 30 کرت برای چمن سردسیری و گرمسیری تقسیم و برای هر کدام از گونه­های چمن 15 کرت در نظر گرفته شد. در هر یک از گونه­ها تعداد سه کرت برای نمونه شاهد(غلظت صفر) و 12 کرت دیگر برای چهار سطح غلظت اسید هیومیک(6،3، 9و 15میلی­گرم در لیتر) و برای هر غلظت سه تکرار منظور شد.

بررسی تأثیر اسید هیومیک بر افزایش قابلیت جذب عناصر غذایی

به منظور بررسی تأثیر اسید هیومیک بر افزایش قابلیت جذب عناصر غذایی ابتدا نمونه‌های خاک به شکل ضربدری از چهارگوشه و از عمق 20سانتی قطعه زمین مورد آزمایش نمونه ­برداری و پس از خشک کردن در آزمایشگاه و کوبیدن و عبور از الک 2 میلی‌متری در ظروف مناسب برای آنالیز نگهداری شد. برای بررسی رهاسازی عناصر غذایی توسط اسید هیومیک، 10 گرم خاک خشک‌ شده در هوا با 25 میلی‌لیتر محلول اسید هیومیک با غلظت‌های صفر، 75/0، 5/1، 25/2 و 75/3
میلی‌گرم در لیتر(این مقادیر غلظت بادر نظر گرفتن حجم آب و پس ازبستن تناسب از غلظت های اصلی محاسبه و استخراج گردید)   به مدت 2 ساعت بر روی دستگاه تکان دهنده با سرعت 90 دور در دقیقه قرار گرفت. سوسپانسیون آب و خاک با استفاده از سانتریفیوژ به مدت 10 دقیقه و 4000 دور در دقیقه از یکدیگر جدا شده و از کاغذ صافی واتمن 42 عبور داده شد و عناصر غذایی فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن، روی، مس و منگنز در نمونه‌ها اندازه‌گیری شده است. غلظت نیترات و آمونیوم به روش کجلدال و با دستگاه کجلدال اتوماتیک، پتاسیم با استفاده از دستگاه فلیم فتومتر، فسفر به روش رنگ­سنجی توسط دستگاه اسپکتروفتومتر و سایر عناصر غذایی توسط دستگاه جذب اتمی به روش کوره گرافیت اندازه‌گیری شد.

بررسی تأثیر اسید هیومیک بر رشد چمن

به منظور آزمایش درصد جوانه‌زنی، بذور چمن در پتری دیش با غلظت‌های بیان شده، مورد آزمایش قرار گرفته و پس از کاشت چمن، اولین مرحله تیمار با اسید هیومیک اعمال گردید تا تأثیر آن بر زمان سبز شدن چمن مورد بررسی قرار گیرد. سپس اسید هیومیک در دو مرحله دیگر با فواصل زمانی 10 روزه به کار برده شد و ویژگی‌های رشد چمن مانند کیفیت ظاهری، سرعت رشد، مقدار کلروفیل ها، طول ریشه، وزن تر ریشه و مقاومت در برابر لگد شدن(له شدگی)  بررسی شد. برای بررسی قدرت جذب مواد غذایی توسط ریشه چمن، از چمن تازه نمونه تهیه ‌شده و به آزمایشگاه منتقل و پس از خشک شدن و فرایند عصاره­گیری، عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، گوگرد، آهن، روی، مس، منگنز، بور و مولیبدن در آن اندازه‌گیری  شد.

بررسی تجزیه وتحلیل آماری

تجزیه و تحلیل آماری داده­ها با استفاده از نرم افزارSPSS و با استفاده از ضریب اسپیرمن به منظور وجود یا فقدان همبستگی بین غلظت­های مختلف اسید هیومیک و عناصر غذایی موجود در خاک در سطوح احتمال مختلف صورت پذیرفت.

نتایج وبحث

بررسی فیزیکی و شیمیایی خاک مورد مطالعه

میزان شوری (هدایت الکتریکی) در نمونه خاک شاهد 1/16 دسی زیمنس برمترمربع اندازه­گیری شد. لازم به ذکر است با کاربرد مقادیر افزایشی غلظت­های اسید هیومیک، شوری خاک به ترتیب 98/15، 10/15، 14 و 5/13 نسبت به شاهد کاهش یافت. آنالیز اولیه خاک نشان داد که از نظر شوری بالاتر از حد مطلوب برای کشت چمن بوده و برای داشتن یک فضای سبز مناسب لازم است قبل از استفاده ،زمین ماخار گردد(15). همچنین بافت خاک در کلاس خاک‌های نسبتاً سنگین لومی رسی قرار گرفت. این خاک از نظر میزان کربن آلی و مقادیر عناصر فسفر و روی درحد متوسط و میزان پتاسیم آن در محدوده­ مناسب قرار داشت. وضعیت این خاک از نظر ریز مغذی­های آهن، مس و منگنز در محدوده ضعیف می باشد. بنابراین با توجه به نتایج فوق توصیه می‌گردد، قبل از اقدام به کاشت چمن ابتدا به کمک ماخار، شوری خاک پائین آورده شود. در ضمن بهتر است تا مرحله تثبیت چمن از دادن کود شیمیایی خودداری گردد(16) . نتایج این تحقیق نشان داد پس از کاربرد غلظت­های مختلف اسید هیومیک، عناصر ریز مغذی( آهن، روی، مس و منگنز) و عناصر پرمصرف پتاسیم و فسفر در حالت تبادلی درخاک افزایش داشته است. همچنین کاربرد این اسید بر قلیائیت خاک اثر منفی داشته و باعث کاهش اسیدیته وشوری خاک شده (17) و کیفیت  خاک را متعادلتر نموده است (جدول 1).

 

 

جدول 1- آنالیز خاک

Table1- Soil Analysis

 

 

مشخصات

 

EC×103

PH

NO3

Ppm

 

%

O.C

 

 

Pava ppm

 

Kava ppm

آزمایش بافت

عناصر ریز مغذی

  
Clay

Silt

Sand

بافت

Cu ppm

Fe

ppm

Mn ppm

Zn ppm

  
 

نمونه خاک در غلظت های

 مختلف

0

1/16

7

2/14

6/0

5/10

251

26

40

34

C.L

25/0

2

7/0

4

  

75/0

 98/15

8/6

2/14

6/0

20 

300 

 26

 40

 34

 C.L

31/0

5/4

9/0

5/6

  

5/1

 10/15

65/6

2/14

6/0

22 

322 

26 

40

34 

 C.L

39/0

7

3/1

5/8

  

25/2

 14

60/6

2/14

6/0

25 

340 

26 

 40

34 

 C.L

41/0

5/8

8/1

8/8

  

75/3

 5/13

41/6

2/14

6/0

5/28 

410 

26 

40

34 

 C.L

5/0

11

3

1/10

  

 


نتایج تأثیر اسید هیومیک بر رشد چمن

 

نتایج نشان داد کاربرد اسید هیومیک در کلیه­ کرت‌های گونه­ چمن گرمسیری و سردسیری در غلظت‌های مختلف، سبب افزایش غلظت عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف اندازه­گیری شده در این تحقیق شده است. عملکرد اسید هیومیک این توانایی را دارد که با افزایش غلظت، مقدار آزادسازی عناصر غذایی در فاز محلول خاک را افزایش دهد (17). بدین ترتیب که غلظت عناصر غذایی در فاز محلول خاک بیشتر شده و با توجه به نتایج به دست آمده از آزمایش، مقدار هر یک از عناصر غذایی نیز افزایش یافته است. این امر اثبات‌کننده این حقیقت است که افزایش غلظت اسید هیومیک کیفیت خاک را بهبود بخشیده و دسترسی گیاه به عناصر غذایی بیشتر شده است(18). مقدار افزایش غلظت هر یک از عناصر غذایی در کرت‌های مورد آزمایش گونه چمن سردسیری (جدول 2) وگرمسیری (جدول 3) قابل‌مشاهده است.


 

 

جدول 2- آنالیز عناصر غذایی چمن سردسیری

Table 2- Nutrient analysis of Cold region Lawn

عنصر غذایی

غلظت (میلیگرم بر لیتر) کل

 

0

3

6

9

15

Cu ppm

535/0

695/0

82/0

15/1

49/1

Zn ppm

4/15

9/17

25/22

9/22

3/23

Fe ppm

85/90

25/94

9/115

1/169

25/219

Mn ppm

65/15

2/18

9/19

3/20

4/27

Mo ppm

15/0

17/0

17/0

19/0

20/0

B ppm

48/2

91/2

44/3

67/3

73/3

S ppm

1074

1101

1125

1330

1548

P ppm

634

719

728

763

836

Cl ppm

1823

2008

2034

3110

3675

Mg ppm

645

654

833

869

978

K ppm

3385

3570

4080

4290

4375

N%

266/0

280/0

280/0

294/0

294/0

 

جدول 3- آنالیز عناصر غذایی چمن گرمسیری

Table 3- Nutrient analysis of Tropical Lawn

عنصر غذایی

غلظت (میلیگرم بر لیتر) کل

 

0

3

6

9

15

Cu ppm

855/0

0/905

0/965

0/985

1/525

Zn ppm

12

12/35

14/55

14/85

16/3

Fe ppm

119/15

129/20

192/6

206/75

215/65

Mn ppm

15/20

16/75

7/19

27/15

32/2

Mo ppm

0/18

0/18

0/21

0/22

0/26

B ppm

4

4/05

4/12

4/14

4/6

S ppm

1506

1693

1731

1832

1973

P ppm

701

795

803

848

869

Cl ppm

2009

2830

3412

3454

3542

Mg ppm

915

921

981

1076

1105

K ppm

2590

2995

3180

3290

3374

N%

196/0

0/224

0/224

0/280

0/294

 

 


نتایج تحلیل ضریب همبستگی برای داده‌های چمن سردسیری

 برای بررسی رابطه­ میان کاربرد غلظت‌های مختلف اسید هیومیک و افزایش میزان عناصر غذایی در خاک از تحلیل همبستگی استفاده شد. از این رو با توجه به متغیر غلظت اسید هیومیک در پنج سطح دسته‌بندی شده است، بنابراین این متغیر یک متغیر رتبه‌ای می‌باشد. از طرفی نظر به افزایش میزان عناصر غذایی موجود در خاک به صورت درصد بیان شده است، این متغیر را به عنوان یک متغیر کمی درنظر می‌گیریم. در نتیجه برای تحلیل همبستگی این دو متغیر از ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده می‌شود.

 

 

فرض‌های این تحلیل به صورت زیر است

 

 

در این آزمون فرض، فرض صفر فقدان رابطه میان دو متغیر مورد نظر را بیان می‌کند. در حالی فرض مقابل خلاف این ادعا را عنوان می‌کند. در صورتی که مقدار سطح معنی‌داری مشاهده شده (p-value) کمتر از مقدار سطح معنی‌داری مشخص شده ( ) باشد، فرض صفر رد می‌شود و فرض مقابل را می‌پذیریم(جدول4)

 

 

 

جدول4- تحلیل همبستگی چمن سردسیری

Table 4- Correlation analysis of cold region lawn

 

غلظت اسید

درصد مواد غذایی

غلضت اسید

ضریب همبستگی

1

949/0

سطح معنی‌داری مشاهده شده (p-value)

014/0

 

تعداد

5

5

درصد اسید

ضریب همبستگی

949/0

1

سطح معنی‌داری مشاهده شده (p-value)

014/0

 

تعداد

5

5

 

 

با توجه به نتایج ضریب همستگی اسپیرمن میان دو متغیر غلظت اسید و میزان مواد غذایی برابر 949/0 حاصل گردیده است. با توجه به این مقدار مثبت است، بنابراین می‌توان گفت این دو متغیر رابطه‌ی مستقیمی باهم دارند و مقدار بالای این ضریب نشان از قوی بودن رابطه‌ میان دو متغیر دارد. با توجه به مقدار سطح معنی‌داری مشاهده شده (p-value)، این مقدار برابر 014/0 گزارش شده است و کمتر از سطح معنی‌داری مشخص شده یعنی05/0  است. در نتیجه فرض صفر را رد می‌کنیم و نتیجه می‌گیریم میان این دو متغیر رابطه‌ معنی‌داری وجود دارد.

نتایج تحلیل ضریب همبستگی برای داده‌های چمن گرمسیری

مقدار ضریب همبستگی اسپیرمن برابر 975/0 بدست آمده

است که حاکی از رابطه قوی میان دو متغیر غلظت اسید و میزان موادغذایی می‌باشد. همچنین مقدار سطح معنی‌داری مشاهده شده برابر 005/0 گزارش شده است که بسیار کمتر از 05/0 می‌باشد، لذا با اطمینان بیشتری می‌توانیم فرض صفر را رد کنیم. در نتیجه رابطه‌ معنی‌داری میان این دو متغیر در گونه چمن گرمسیری وجود دارد.(جدول5)

ریشه های چمن نقش بسیار مهمی در زندگی گیاه دارند. لذا نتایج آزمایش تأثیر اسید هیومیک بر وزن تر و طول ریشه دو تیمار چمن  نشان داد با افزایش غلظت، وزن تر و طول ریشه نیز افزایش یافته است. این امر دلالت بر رهاسازی عناصر غذایی و جذب آن‌ها توسط ریشه دو گونه چمن ( جدول6 و 7) دارد. با مقایسه وزن تر و طول ریشه دو گونه چمن مشاهده شد که در گونه چمن گرمسیری در غلظت‌های مختلف جذب بیشتری نسبت به گونه سردسیری شده، بنابراین وزن تر ریشه در گونه گرمسیری بیشتر است. در مشاهدات عینی ریشه چمن گونه
گرمسیری، ضخامت بیشتری نسبت به گونه سردسیری داشت.

 


جدول5- تحلیل همبستگی چمن گرمسیری

Table 5- Correlation analysis of Tropical Lawn

 

غلظت اسید

درصد مواد غذایی

غلضت اسید

ضریب همبستگی

1

975/0

سطح معنی‌داری مشاهده شده (p-value)

005/0

 

تعداد

5

5

درصد اسید

ضریب همبستگی

975/0

1

سطح معنی‌داری مشاهده شده (p-value)

005/0

 

تعداد

5

5

 

جدول6- وزن تر و طول ریشه چمن سردسیری

Table 6- Wet weight and Root Length of cold region Lawn

سطوح اسید هیومیک(میلی گرم در لیتر)

تکرار کرت

وزن تر ریشه (گرم)

طول ریشه

۰

1

0/01

13

2

0/02

16

3

0/01

13/5

3

1

0/01

14

2

0/02

14/5

3

0/03

5/22

6

1

0/03

21

2

0/03

21

3

0/02

5/18

9

1

0/04

5/21

2

0/05

26

3

0/02

20

15

1

0/04

5/22

2

04/0

18

3

04/0

5/18

 

جدول7-وزن تر و طول ریشه چمن گرمسیری

Table 7- Wet weight and Root Length of Tropical Lawn

سطوح اسید هیومیک (میلی گرم در لیتر)

تکرار کرت

وزن تر ریشه (گرم)

طول ریشه

0

1

05/0

5/17

2

06/0

5/17

3

01/0

18

3

1

01/0

5/21

2

01/0

5/21

3

01/0

22

6

1

01/0

21

2

01/0

5/20

3

11/0

23

9

1

13/0

24

2

12/0

24

3

1/0

20

15

1

11/0

21

2

11/0

5/20

3

11/0

21

 

 

در آزمایش اثر اسید هیومیک بر درصد جوانه‌زنی و رشد دو تیمار چمن، نتایج نشان داد که جوانه‌زنی و رشد در گونه چمن با افزایش غلظت کاهش می‌یابد (19). به عبارت دیگر با توجه به نتایج آزمایش و همچنین مشاهده اشکال بذورات دو گونه چمن درپتری دیش­ها، این نتیجه دست آمد که با افزایش غلظت اسید هیومیک درصد جوانه‌زنی بذور کاهش یافته است. نکته حائز اهمیت در آزمایش فوق این است که در هر دو گونه چمن (جدول 8 و 9) غلظت 5/1 میلی‌ گرم درلیتر بیشترین درصد جوانه‌زنی را نشان داده است. در غلظت­های بالاتر (25/2 و 75/ 3میلی­گرم در لیتر) نتایج از کاهش درصد جوانه‌زنی حکایت داشت. پیشنهاد می­شود به منظور کاشت این بذر در خاک برای جلوگیری از تأثیر منفی محیط اسیدی بر روی جوانه‌زنی بهتر است یک هفته بعد از کاشت، اسید هیومیک به خاک اضافه شود چراکه نتایج نشان داد هر چه غلظت اسید هیومیک کاربردی پس از کاشت بذر در خاک بیشتر باشد آزادسازی عناصر غذایی موجود در خاک (کم مصرف و پرمصرف) نیز افزایش یافته است. در نتیجه جذب آنها توسط چمن بیشتر شده است(20) و میزان کلروفیل آنها نیز افزایش یافته است(21).

 

 

جدول8 - درصد جوانه‌زنی بذر چمن سردسیری

Table 8- Percentage of seed germination in cold region Lawn

سطوح اسید هیومیک (میلی گرم در لیتر)

0

75/0

5/1

25/2

75/3

درصد جوانه زنی(یک مرحله اسید هیومیک)

61

42

74

38

25

درصد جوانه زنی( 3 مرحله اسید هیومیک)

61

40

51

36

23

 

جدول9- در صد جوانه‌زنی بذر چمن گرمسیری

Table 9- Percentage of seed germination in Tropical Lawn

سطوح اسید هیومیک (میلی گرم در لیتر)

0

75/0

5/1

25/2

75/3

درصد جوانه زنی(یک مرحله اسید هیومیک)

72

50

81

44

30

درصد جوانه زنی( 3 مرحله اسید هیومیک)

71

45

62

41

27

 


نتیجه‌گیری

خاک مورد آزمایش، از لحاظ عناصر ریز مغذی نظیر آهن، مس و منگنز ضعیف و شوری خاک1/16 دسی‌متر بر مترمربع بود که برای کاشت چمن مناسب نیست. اما پس از کاربرد اسید هیومیک، شوری خاک کاهش ( با افزایش غلظت های اسیدهیومیک کاربردی شوری خاک به ترتیب 98/15، 10/15، 14 و 5/13 نسبت به شاهد کاهش یافت) و مقدار عناصر ریز مغذی‌ها به ترتیب با افزایش غلظت­های مختلف اسیدهیومیک کاربردی ( 75/0 تا 75/3 میلی­گرم در لیتر) نسبت به شاهد افزایش یافت. بنابراین آزادسازی این عناصرغذایی در خاک و جذب توسط دو گونه چمن افزایش و رشد رویشی آنها نیز بیشتر شده است. همچنین با افزایش فراهمی عناصرغذایی، وزن تر و طول ریشه در دو تیمار چمن افزایش داشته و مقاومت چمن نسبت به شرایط محیطی خاک افزایش یافته است. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش غلظت اسید هیومیک تا 5/1 میلی­گرم در ‌لیتر نسبت به شاهد، درصد جوانه زنی بذور افزایش داشته و بعد از آن با افزایش غلظت، درصد جوانه‌زنی کاهش پیدا کرده است. در نهایت انجام این تحقیق نشان داد که کاربرد اسیدهیومیک باعث رهاسازی عناصرغذایی در خاک و فراهمی آن توسط گیاه چمن شده که این امردر بهبود وضعیت چمن از منظر جذب عناصر غذایی، سرعت رشد، سبزینگی و مقاومت در برابر شرایط محیطی موجود، نقش بسزایی دارد.

سپاسگزاری

با سپاس و تشکر از شهرداری اهواز (مدیریت پژوهش- معاونت برنامه ریزی و توسعه سرمایه انسانی) بابت حمایت مالی از این پژوهش.

 

Refernce

  1. Toamehzadeh, J., Gholami, A., Panahpour, E., 2017. Ahvaz Metropolis Green Belt.164. Medical Sciences and Technology pub.. 125p [In Persian]
  2. Toamehzadeh, J., Gholami, A., Zaeiri, Kh., Panahpour, E., Investigating the effect of green zone belt of northwest of Ahvaz on reduction of pollutants caused by microorganisms. The first national conference on air pollution, monitoring, effects & Contrlling, 15-16 May 2013, Tehran, Iran. [In Persian].
  3. http://science.time.com/2013/10/18/the-10-most-polluted-cities-in-the-world
  4. Nikbakht, A., E. Kiani and N. Etemadi. 2012. Fundamental of Turfgrass Management (N. Christians). Translated into Persian from English. Isfahan University of Technology Pub. Isfahan. Iran. 434 p.  [In Persian].
  5. Piry, M., Sepehr, A., 2015. The Effect of Humic Acid on Zinc Absorption and Absorption. Journal of Agricultural Science and Technology, Water and Wine Sciences. vol. 72, pp. 136-127.
  6. Kafi, M., Daneshvar hakimi meybodi, N., Nikbakht, A., Rejali, F., Daneshkhah, M., 2013. Effect of Humic Acid and Mycorrhizal Fungi on Some Characteristics of Lolium Grass Speedy Composition Green. Science and technology of greenhouse crops.Vol. 13, pp. 49-58.
  7. Sajadian, H.,  Hokmabadi, H., 2015. Effects of Humic Acid on Root and Shoot Growth and Leaf Nutrient Contents in Seedlings of Pistacia vera cv. Badami-Riz-Zarand. Archive of sirs(Nuts). Vol. 6, pp. 123-130.
  8. Safaei, Z., Azizi, M.,  Davarynejad, G.H., Aroiee, H., 2014. The Efeect of foliar Application of Humic Acid and Nanofertilizer(pharmks)on yield and yield component of Black cumin(nigella satival). Medicinal plants and By-products. Vol. 2, pp. 133-140.
  9. Motaghi, S., Sakinjad, T., 2014. The effect of different levels of humic acid and potassium fertilizer on physiological indices of growth. IJB.vol. 2, pp. 99-105.
  10. Fahramand, M.,  Moradi, H., Noori, M., Sabhkhiz, M., Adibian, M., Abdollahi, Sh.,  Rigi, Kh., 2014. Influence of humic acid on increase yield of plants and soil properties. IJFS. Vol. 3, pp. 339-341.
  11. Sani, B., 2013. Foliar Application of Humic Acid on Plant Height in Canola. Elsever,8)2014)،82-86.
  12. Khaled, H., FFawy, H.A., 2013. Effect of Different Levels of Humic Acids on the Nutrient Content, Plant Growth, and Soil Properties under Conditions of Salinity. Stress Physiology and Biochemistry. Vol. 6, pp. 21-29
  13. Maral, M., 2012. Effects of Humic Acid Oliar Spraying and Nitrogen Fertilizer Management on Yield of Peanut (Arachis hypogaea L.) In Iran, Agricultural and Biological Scince, 4, 2006-2012.
  14. Sarwar, M., Ehsan, M.A., Hyder, S.I., Zameer, M.K., 2012. Effect of Biostimulant (Humic Acid) on Yield, Phosphorus, Potassium and Boron Use Efficiency in Peas. PGCP. Vol. 4, pp. 11-16
  15. Chamani, F., Khodabandeh, N., Habibi, D., Asgharzadeh, A.,  Dawodifar, M., 2012. Investigation of salinity stress on yield in inoculated wheat with growth stimulus bactyl (Azotobacter ococoum, Azotopspirilum lipophorum, Pseudomonas putida) and humic acid. Agronomy and Plant Breeding. Vol. 8, pp. 25-37[In Persian]
  16. Toamehzadeh J, Gholami A, Zaeiri, Kh and Panahpour E. Investigation of Physical and Chemical Properties of Soils in the Construction of the Green Belt of Northwest of Ahwaz. The first National Conference on Sustainable Development Strategies in Agriculture, Natural Resources and the Environment: 2012, February, 20-21. Ahvaz, Iran.[In Persian].
  17. Sepehr, A., Zebardast, R., 2013. The Effect of Humic Acid on the Adsorption Behavior of P in Lime Soil. Water and Wine Journal. Vol. 27, pp. 720-731[In Persian]
  18. Farouk, S., Mosa, A.A., Taha, A.A., Heba, M.I.A., El-Gahmery, A.M., 2011. Protective Effect of Humic acid and Chitosan on Radish (Raphanus sativus, L. var. sativus) Plants Subjected to Cadmium. Stress and Biochemistry. vol 2,  pp. 99-116.
  19. Phanuphong, R., Gregory, J.P., 2003. The effects of humic acid and phosphoric acid on grafted hass avocado on Mexican seedling rootstocks. V Congreso mundial Aguacate. Vol. 4, pp. 395-400.
  20. Daneshvar hakimi meybodi, N., Kafi, M., Nikbakht, A., Rejali, F., 2010. The effect of humic acid on some qualitative characteristics of grass and spidery green. Iranian Journal of Horticulture. Vol. 4, pp. 403-412[In Persian].
  21. Mohammadi, M.,  Asgharzadeh, A., 2010. Investigating the effect of biofertilizers, humic acid and superabsorbent nano-polymer on some physiological traits of Medicago scutellsta under cadmium stress. Scientific Journal of Ecophysiology of Agricultural Plants. vol. 4, pp. 319-336[In Persian].

1- دانشجوی دکتری، گروه خاکشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

2- عضو هیأت علمی گروه خاکشناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

3-گروه خاکشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4- گروه خاکشناسی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران   

 

 

 

 

 

[5]-  Ph.D. Student, Department of Soil Science, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran

[6]-  Department of Soil Science, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran

[7]-  Assistant Professor, Department of Soil Science, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

[8]-  Assistant Professor, Department of Soil Science, Zanjan University, Zanjan, Iran

مراجع

  1.  

    1. Toamehzadeh, J., Gholami, A., Panahpour, E., 2017. Ahvaz Metropolis Green Belt.164. Medical Sciences and Technology pub.. 125p [In Persian]
    2. Toamehzadeh, J., Gholami, A., Zaeiri, Kh., Panahpour, E., Investigating the effect of green zone belt of northwest of Ahvaz on reduction of pollutants caused by microorganisms. The first national conference on air pollution, monitoring, effects & Contrlling, 15-16 May 2013, Tehran, Iran. [In Persian].
    3. http://science.time.com/2013/10/18/the-10-most-polluted-cities-in-the-world
    4. Nikbakht, A., E. Kiani and N. Etemadi. 2012. Fundamental of Turfgrass Management (N. Christians). Translated into Persian from English. Isfahan University of Technology Pub. Isfahan. Iran. 434 p.  [In Persian].
    5. Piry, M., Sepehr, A., 2015. The Effect of Humic Acid on Zinc Absorption and Absorption. Journal of Agricultural Science and Technology, Water and Wine Sciences. vol. 72, pp. 136-127.
    6. Kafi, M., Daneshvar hakimi meybodi, N., Nikbakht, A., Rejali, F., Daneshkhah, M., 2013. Effect of Humic Acid and Mycorrhizal Fungi on Some Characteristics of Lolium Grass Speedy Composition Green. Science and technology of greenhouse crops.Vol. 13, pp. 49-58.
    7. Sajadian, H.,  Hokmabadi, H., 2015. Effects of Humic Acid on Root and Shoot Growth and Leaf Nutrient Contents in Seedlings of Pistacia vera cv. Badami-Riz-Zarand. Archive of sirs(Nuts). Vol. 6, pp. 123-130.
    8. Safaei, Z., Azizi, M.,  Davarynejad, G.H., Aroiee, H., 2014. The Efeect of foliar Application of Humic Acid and Nanofertilizer(pharmks)on yield and yield component of Black cumin(nigella satival). Medicinal plants and By-products. Vol. 2, pp. 133-140.
    9. Motaghi, S., Sakinjad, T., 2014. The effect of different levels of humic acid and potassium fertilizer on physiological indices of growth. IJB.vol. 2, pp. 99-105.
    10. Fahramand, M.,  Moradi, H., Noori, M., Sabhkhiz, M., Adibian, M., Abdollahi, Sh.,  Rigi, Kh., 2014. Influence of humic acid on increase yield of plants and soil properties. IJFS. Vol. 3, pp. 339-341.
    11. Sani, B., 2013. Foliar Application of Humic Acid on Plant Height in Canola. Elsever,8)2014)،82-86.
    12. Khaled, H., FFawy, H.A., 2013. Effect of Different Levels of Humic Acids on the Nutrient Content, Plant Growth, and Soil Properties under Conditions of Salinity. Stress Physiology and Biochemistry. Vol. 6, pp. 21-29
    13. Maral, M., 2012. Effects of Humic Acid Oliar Spraying and Nitrogen Fertilizer Management on Yield of Peanut (Arachis hypogaea L.) In Iran, Agricultural and Biological Scince, 4, 2006-2012.
    14. Sarwar, M., Ehsan, M.A., Hyder, S.I., Zameer, M.K., 2012. Effect of Biostimulant (Humic Acid) on Yield, Phosphorus, Potassium and Boron Use Efficiency in Peas. PGCP. Vol. 4, pp. 11-16
    15. Chamani, F., Khodabandeh, N., Habibi, D., Asgharzadeh, A.,  Dawodifar, M., 2012. Investigation of salinity stress on yield in inoculated wheat with growth stimulus bactyl (Azotobacter ococoum, Azotopspirilum lipophorum, Pseudomonas putida) and humic acid. Agronomy and Plant Breeding. Vol. 8, pp. 25-37[In Persian]
    16. Toamehzadeh J, Gholami A, Zaeiri, Kh and Panahpour E. Investigation of Physical and Chemical Properties of Soils in the Construction of the Green Belt of Northwest of Ahwaz. The first National Conference on Sustainable Development Strategies in Agriculture, Natural Resources and the Environment: 2012, February, 20-21. Ahvaz, Iran.[In Persian].
    17. Sepehr, A., Zebardast, R., 2013. The Effect of Humic Acid on the Adsorption Behavior of P in Lime Soil. Water and Wine Journal. Vol. 27, pp. 720-731[In Persian]
    18. Farouk, S., Mosa, A.A., Taha, A.A., Heba, M.I.A., El-Gahmery, A.M., 2011. Protective Effect of Humic acid and Chitosan on Radish (Raphanus sativus, L. var. sativus) Plants Subjected to Cadmium. Stress and Biochemistry. vol 2,  pp. 99-116.
    19. Phanuphong, R., Gregory, J.P., 2003. The effects of humic acid and phosphoric acid on grafted hass avocado on Mexican seedling rootstocks. V Congreso mundial Aguacate. Vol. 4, pp. 395-400.
    20. Daneshvar hakimi meybodi, N., Kafi, M., Nikbakht, A., Rejali, F., 2010. The effect of humic acid on some qualitative characteristics of grass and spidery green. Iranian Journal of Horticulture. Vol. 4, pp. 403-412[In Persian].
    21. Mohammadi, M.,  Asgharzadeh, A., 2010. Investigating the effect of biofertilizers, humic acid and superabsorbent nano-polymer on some physiological traits of Medicago scutellsta under cadmium stress. Scientific Journal of Ecophysiology of Agricultural Plants. vol. 4, pp. 319-336[In Persian].

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار