دستیابی زیستی جیوه در رسوبات خوریات پتروشیمی و جعفری، بندر امام

نوع مقاله : مستخرج از پایان نامه

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، زمین شناسی زیست محیطی، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، ایران

2 استادیار، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، ایران. * (مسئول مکاتبات)

3 استادیار، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، ایران.

4 کارشناس ارشد، پتروشیمی بندر امام خمینی، بندر امام خمینی، ایران

10.22034/jest.2020.28123.3704

چکیده

زمینه و هدف: باتوجه به تحرک جیوه و سمیت بالای آن و توانایی تجمع آن در زنجیره غذایی، آگاهی از سطوح جیوه در   بخش­های مختلف محیط زیستی برای درک و پیش بینی در معرض قرارگیری انسانی و ارزیابی خطر اکولوژیکی جیوه ضروری است. پژوهش حاضر با هدف تعیین غلظت کل و دست­یابی زیستی فلز سنگین جیوه در رسوب خورهای پتروشیمی و جعفری صورت پذیرفت.
روش بررسی: تعداد 27 نمونه رسوب از خورهای پتروشیمی و جعفری برداشت شد. پس از هضم نمونه­ها،  محتوی جیوه آن­ها با استفاده از دستگاه آنالیز جیوه اندازه­گیری شد. استخراج ترتیبی رسوبات با روش BCR انجام شد.
یافته ها: داده­های غلظت کل جیوه مورد مطالعه در نمونه­های رسوب با حداقل 19/2 میلی گرم بر لیتر در ایستگاه 2-8 و حداکثر 71/45 میلی گرم بر لیتر در ایستگاه 1-9 و با میانگین 23/9 میلی گرم بر لیتر، نشان می­دهد که رسوبات منطقه نسبت به این عنصر آلوده است. هم­چنین میزان جیوه موجود در رسوبات منطقه از حد استانداردهای بین المللی NOAA بیش­تر بود. فرم های شیمیایی جیوه با استفاده از روش استخراج ترتیبی  در نمونه های رسوب نشان داد که به ترتیب 10/5 درصد، 57/5 درصد، 51/15 درصد، 79/45 درصد جیوه به ترتیب در بخش تبادل پذیر، کاهنده، اکساینده و فاز باقی­مانده­ است.
بحث و نتیجه­گیری:  بخش اعظم فلز جیوه با بخش غیر تبادل­پذیر همراه می­باشد و نمی­تواند تحت شرایط فیزیکوشیمیایی حاکم (pH قلیایی) بین آب و رسوب مبادله شوند. فلزاتی که در بخش تبادل­پذیر قرار می­گیرند به علت داشتن پیوندهای الکترواستاتیک ضعیف به­راحتی تحت تأثیر فرایندهای تبادل یونی(جذب/ واجذب) قرار می گیرند. مقادیر بالای جیوه­ی به  ایستگاه­های نزدیک به خروجی پساب واحد کلروآلکالی تعلق داشت که با افزایش فاصله از این ایستگاه­ها ، مقدار جیوه کل در رسوبات نسبت به مناطق نزدیک به ساحل، کاهش می­یابد. بنابراین جیوه­ی تجمع یافته در رسوبات نزدیک به ساحل، از این منابع منشا گرفته و سطح آلودگی فلز سنگین جیوه در رسوبات به شدت وابسته به این منابع است.

کلیدواژه‌ها

اصل مقاله

 

 

 

 

 

 

علوم و تکنولوژی محیط زیست، دورهبیست و یکم، شماره دوازدهم، اسفند  ماه 98

دستیابی زیستی جیوه در رسوبات خوریات پتروشیمی و جعفری، بندر امام

 

صدیقه آقابکی آلوقره[1]

صدیقه بطالبلوئی2*

sblooie@gmail.com

حکیمه امانی­پور2

کامران گرایش3

تاریخ دریافت: 21/03/96

تاریخ پذیرش: 20/10/96

 

چکیده

زمینه و هدف: باتوجه به تحرک جیوه و سمیت بالای آن و توانایی تجمع آن در زنجیره غذایی، آگاهی از سطوح جیوه در   بخش­های مختلف محیط زیستی برای درک و پیش بینی در معرض قرارگیری انسانی و ارزیابی خطر اکولوژیکی جیوه ضروری است. پژوهش حاضر با هدف تعیین غلظت کل و دست­یابی زیستی فلز سنگین جیوه در رسوب خورهای پتروشیمی و جعفری صورت پذیرفت.

روش بررسی: تعداد 27 نمونه رسوب از خورهای پتروشیمی و جعفری برداشت شد. پس از هضم نمونه­ها،  محتوی جیوه آن­ها با استفاده از دستگاه آنالیز جیوه اندازه­گیری شد. استخراج ترتیبی رسوبات با روش BCR انجام شد.

یافته ها: داده­های غلظت کل جیوه مورد مطالعه در نمونه­های رسوب با حداقل 19/2 میلی گرم بر لیتر در ایستگاه 2-8 و حداکثر 71/45 میلی گرم بر لیتر در ایستگاه 1-9 و با میانگین 23/9 میلی گرم بر لیتر، نشان می­دهد که رسوبات منطقه نسبت به این عنصر آلوده است. هم­چنین میزان جیوه موجود در رسوبات منطقه از حد استانداردهای بین المللی NOAA بیش­تر بود. فرم های شیمیایی جیوه با استفاده از روش استخراج ترتیبی  در نمونه های رسوب نشان داد که به ترتیب 10/5 درصد، 57/5 درصد، 51/15 درصد، 79/45 درصد جیوه به ترتیب در بخش تبادل پذیر، کاهنده، اکساینده و فاز باقی­مانده­ است.

بحث و نتیجه­گیری:  بخش اعظم فلز جیوه با بخش غیر تبادل­پذیر همراه می­باشد و نمی­تواند تحت شرایط فیزیکوشیمیایی حاکم (pH قلیایی) بین آب و رسوب مبادله شوند. فلزاتی که در بخش تبادل­پذیر قرار می­گیرند به علت داشتن پیوندهای الکترواستاتیک ضعیف به­راحتی تحت تأثیر فرایندهای تبادل یونی(جذب/ واجذب) قرار می گیرند. مقادیر بالای جیوه­ی به  ایستگاه­های نزدیک به خروجی پساب واحد کلروآلکالی تعلق داشت که با افزایش فاصله از این ایستگاه­ها ، مقدار جیوه کل در رسوبات نسبت به مناطق نزدیک به ساحل، کاهش می­یابد. بنابراین جیوه­ی تجمع یافته در رسوبات نزدیک به ساحل، از این منابع منشا گرفته و سطح آلودگی فلز سنگین جیوه در رسوبات به شدت وابسته به این منابع است.

واژه­های کلیدی: دست­یابی زیستی، جیوه، خورپتروشیمی، خور جعفری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                              

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

J. Env. Sci. Tech., Vol 21, No.12,February, 2020

 

 

 


The Study of Mercury Bio-availability in Sediments of Petrochemical and Ja'fari, Bandar Imam Creeks

 

Sedigheh Aghabaki Alooghareh1[2]

Sedigheh Battaleb-Looie2*

sblooie@gmail.com

Hakimeh Amanipoor2

Kamran Gerayesh3

Accepted: 2018.01.10

Received: 2017.06.11

 

Abstract

Background and Objective: Due to high mobility and toxicity of mercury in environment and also high accumulation of mercury in food chain, it is important to understand and predict human exposure and ecological risk assessment of mercury. The purpose of this study was to investigate the total concentration of mercury and its bio-availability in sediment of Petrochemical and Ja'fari creeks.

Method: In the present study, 27 sediment samples were collected from the sampling sites. Digestion was employed in sample digestion followed by analysis using MOOPAM. Samples were analyzed and determined for mercury concentrations by Mercury Analyzer model VM-3000 MERCURY VAPOR MONITOR. Sediments were further investigated for mercury fractions using a three step sequential extraction procedure of BCR.

Results: The concentrations of THg in sediment samples with a minimum of 2.19 and maximum of 45.71 and average of 23.9 milligram per liter show that area is contaminated with mercury according to the National Oceanographic and Atmospheric Administration standard.

Discussion and Conclusion: The sequential extraction procedure showed that most Hg in the sediments was largely bound in exchangeable phases. Therefore it can't be exchanged between water and sediment under the physicochemical conditions with alkaline pH. The mercury which bound to exchangeable phase can easily desorb and adsorb by sediments. High content of mercury was in station close to chloral alkaline factory and with distance, Hg concentration was decreased.

Keyword: bioavailability, mercury, petrochemical creek, Ja'fari creek

 

 

 

 

 

مقدمه

 

آلودگی­های فلزات سنگین که توسط فعالیت‌های صنعتی و بسیاری از فعالیت­های دیگر ایجاد می­شوند، غیرقابل تجزیه بیولوژیکی هستند و در اجزای محیط باقی‌مانده و تجمع زیستی پیدا می‌کنند، به همین خاطر یکی از تهدیدهای جدی برای محیط ‌زیست و بهداشت عمومی تلقی می­شوند(1). به­گونه­ایی که سطح جهانی آلودگی محیطی به  فلزات در 150 سال گذشته بیش از 4000 برابر گزارش‌شده است(2). ازجمله فلزات سنگین بسیار سمی و خطرناک، می‌توان به جیوه اشاره کرد که تأثیرات سوء آن بر اکوسیستم‌های آبی از دیرباز شناخته‌شده است.

مطالعات ژئوشیمیایی رسوبات موجود در پیکره­ی آبی مانند رودخانه­ها، مصب­ها و بستر دریاها، می­تواند گام مؤثری برای یافتن منشأ رسوبات، الگوی پراکنش عناصر و ارزش­یابی محیط زیستی وضعیت آلاینده­ها، برای مدت موجود در یک منطقه باشد (3). ازجمله عوامل مختلفی که در انتقال و توزیع آلاینده‌ها ازجمله فلز سنگین از جمله جیوه بین فازهای محلول و جامد رسوبات تأثیر دارند، می‌توان به بافت رسوبات و ژئومورفولوژی، اقلیم و فصول سال (4) عمق آب و دینامیک جریان (5)، پخشیدگی بین سطح مشترک رسوب و آب (6) و اندازه ذرات رسوبات (7) اشاره کرد. افزایش تدریجی غلظت جیوه در بدن آبزیان مانند ماهی، می تواند از راه خوردن غلظت های موجود در یک شبکه غذایی، یا زیست انباشت شدن غلظت های اندک در بلند مدت ایجاد شود که در نهایت انسان با مصرف این ماده غذایی غلظت بالایی از جیوه در وارد بدن می کند.

مطالعات مختلف نشان داده است که فلزات به‌منزله منابع آلودگی، با اندازه‌گیری غلظت کلی، نمی‌توانند به‌خوبی ارزیابی شوند و متحرک بودن  قابلیت دست­یابی زیستی و سمیت فلزات در ارتباط با فرم‌های شیمیایی مختلف آن‌هاست. با استفاده از آزمون‌های تفکیک شیمیایی، می‌توان فازهای پیوندی مختلف فلزات را تعیین کرد.

Yu و همکاران (2012)(8) میزان توزیع، گونه شناسی شیمیایی و دسترسی زیستی جیوه را در رسوبات رودخانه پیرل جنوب چین بررسی کردند. نتایج استخراج متوالی نشان داد که کمپلکس­های آلی- فلزی و کمپلکس­های قوی جیوه کسر عمده جیوه در رسوبات را به خود اختصاص می­دهد در حالی­که جیوه موجود در فازهای قابل تحرک، کم­تر از 5/0 % از کل جیوه را شامل      می­شوند. هم­چنین نتایج نشان داد که ارتباط معنی­داری بین میزان کل جیوه، میزان استخراج جیوه و میزان مواد آلی رسوبات وجود دارد و لذا مواد آلی رسوبات نقش کنترل کننده در توزیع، تحرک پذیری و دسترسی زیستی جیوه دارند.

Chakraborty و همکاران (2014)(9) فرم­های شیمیایی جیوه را در سواحل غربی هند با استفاده از یک روش استخراج متوالی اصلاح شده مورد بررسی قرار دادند. این مطالعه نشان داد که بر هم کنش بین جیوه و رسوبات ساحلی بیش­تر تحت تاثیر اندازه ذرات (ماسه، سیلت و رس) و مقدار کل مواد آلی (TOC) رسوبات قرار می­گیرد.

خورها و سواحل از عمده ترین مکان­های رسوب­گذاری و همچنین به‌عنوان مکان‌های ته‌نشینی بسیار مهمی برای آلاینده‌ها محسوب می‌شوند و این آلاینده‌ها می‌توانند روی رسوبات کف و موجودات تجمع پیدا کنند (10). بنابراین رسوبات به‌عنوان یک شناساگر محیط زیستی به‌طور گسترده‌ای مورداستفاده قرار می‌گیرند و توانایی آن‌ها در آلودگی محیط به فلزات سنگین به ویژه مشخص‌شده است (11).

خور موسی راه ارتباطی محدودی با خلیج‌فارس دارد و هم­چنین به­علت حضور تعداد زیادی از صنایع پتروشیمی در محدوده آن و مجاورت با پرترددترین بنادر تجاری ایران یعنی بندر ماهشهر و بندر امام خمینی و وجود اسکله­های نفتی و مجتمع‌های پتروشیمی، روزانه مقادیر زیادی از آلاینده­های متفاوت آلی و معدنی به‌خصوص فلز سنگین جیوه را دریافت می‌کند. این آلاینده‌ به‌شدت اکوسیستم و موجودات آبزی موجود در منطقه را تهدید می­نماید (12).  دست­یابی زیستی فلز سنگین جیوه و

تعیین مقادیر این فلز در رسوبات برای ارزیابی خطرات محیط زیستی و تحرک آلاینده‌های تجزیه‌ناپذیر در زیست‌بوم‌های آبی از اهمیت زیادی برخوردار است. از این رو منطقه مورد نظر جهت بررسی دست­یابی زیستی فلز جیوه در رسوبات مورد مطالعه قرار گرفت.

 

روش تحقیق

منطقه مورد مطالعه

 منطقه‌ی موردمطالعه (خلیج‌فارس) جزئی از زون زاگرس می‌باشد، این زون ناحیه­ی جنوب و جنوب غربی ایران را در برمی‌گیرد. حد غربی آن تراست اصلی زاگرس و حد شرقی آن گسل میناب است که آن را از زون مکران جدا می‌کند. زون زاگرس خود       به سه زون کوچک‌تر به نام­های دشت خوزستان، زاگرس چین‌خورده و زاگرس رو رانده تقسیم می­شود (13). پیش روی خلیج‌فارس در سواحل خوزستان خورهای متعددی را ایجاد کرده ­است که در این میان خور موسی با 26 انشعاب، یکی از خورهای        درخور توجه استکه شاخه­ایی مثلثی شکل در منتهی‌الیه شمال غربی خلیج‌فارس است. آب‌وهوای آن نیمه گرمسیری و مشخصاً دارای دو فصل زمستان و تابستان با میانگین دمای سالانه 25 درجه سانتی‌گرادمی‌باشد.

در این مطالعه از بین انشعابات خور موسی، دو خور پتروشیمی و خور جعفری مورد بررسی قرار گرفتند. نقشه منطقه موردمطالعه و محل‌های نمونه‌برداری شده در شکل 1 نشان داده‌شده است.جدول 1 موقعیت جغرافیایی نمونه­ها را نشان می­دهد.


 

جدول 1. موقعیت نمونه­ها

Table1- Location of samples

عمق

X

Y

ایستگاه

عمق

X

Y

ایستگاه

5/1

N " 28/56  ´26 °30

E " 73/30 ´7  °49

S3-5

5/0

N" 32/51  ´27 °30

E " 76/13 ´6 °49

S1-1

3

N " 02/18 ´26 °30

E " 87/5 ´7 °49

S1-6

1/3

N " 79/52  ´27 °30

E " 66/16 ´6  °49

S2-1

3/10

N " 76/19  ´26 °30

E " 09/21 ´7  °49

S2-6

5/0

N " 85/54  ´27 °30

E " 83/21 ´6  °49

S3-1

4/2

N " 02/25  ´26 °30

E " 71/31 ´7  °49

S3-6

3/1

N " 75/38  ´27 °30

E " 94/17 ´6  °49

S1-2

3/2

N " 74/3  ´26 °30

E " 73/59 ´6  °49

S1-7

6/4

N " 44/39  ´27 °30

E " 03/23 ´6  °49

S2-2

6/12

N " 13/59  ´25 °30

E " 51/11 ´7  °49

S2-7

4/0

N " 15/40  ´27 °30

E " 66/27 ´6  °49

S3-2

6/15

N " 38/59  ´25 °30

E " 92/23 ´7  °49

S3-7

8/0

N " 66/21  ´27 °30

E " 86/26 ´6  °49

S1-3

2/4

N " 89/52  ´25 °30

E " 34/53 ´6  °49

S1-8

3/2

N " 58/22  ´27 °30

E " 16/32 ´6  °49

S2-3

6/18

N " 61/45  ´25 °30

E " 67/59 ´6  °49

S2-8

6/0

N " 03/24  ´27 °30

E " 27/40 ´6  °49

S3-3

7/2

N " 54/10  ´25 °30

E " 05/51 ´6  °49

S1-9

8/0

N " 25/6  ´27 °30

E " 18/32 ´6  °49

S1-4

3/18

N " 30/42  ´25 °30

E " 01/55 ´6  °49

S2-9

9/0

N " 43/9  ´27 °30

E " 12/39 ´6  °49

S2-4

9/8

N " 28/39  ´25 °30

E" 78/39 ´6  °49

S1-10

6/0

N " 33/12  ´27 °30

E " 68/52 ´6  °49

S3-4

8/3

N " 88/35  ´25 °30

E" 89/21 ´6  °49

S1-11

3/1

N " 23/40  ´26 °30

E " 82/56 ´6  °49

S1-5

 

 

 

 

1/4

N " 84/48  ´26 °30

E " 00/13 ´7  °49

S2-5

 

شکل1- موقعیت نمونه­ها و ایستگاه­ها

Fig1-Loction of samples and sites

 

نمونه­برداری و آماده­سازی نمونه­ها

 

در این مطالعه به‌منظور سنجش و تعیین غلظت و دست­یابی زیستی جیوه در منطقه جزر و مدی خور پتروشیمی و خور جعفری، نمونه­برداری در فصل بهار 1395 از رسوبات سطحی (0 تاcm 20) انجام پذیرفت (14). که در طی آن 27 نقطه از 11 ایستگاه منطقه­ی خور موسی، شامل خورهای جعفری، پتروشیمی بندر امام خمینی (ره)، که پساب­های صنعتی منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر و بندر امام خمینی به آب­های آن منطقه تخلیه می­گردد، با استفاده از گرب ون وین نمونه­برداری شد. در طی        نمونه­برداری، سعی بر این بود که نمونه­برداری به­صورت آرایش شعاعی و برای دقت بیش­تر به­صورت مرکب با روند افزایش فاصله از خط ساحلی برداشت شود. اما به دلیل شرایط حاکم بر منطقه، در بعضی ایستگاه­ها امکان نمونه برداری در طول شعاع در نظر گرفته شده مقدور نبود و تنها یک یا دو نمونه از آن ایستگاه برداشت شد.  نمونه­های رسوب برداشت‌شده از وسط هر گرب و با استفاده از قاشق پلاستیکی داخل کیسه­های پلاستیکی حاوی برچسب اطلاعات قرار داده شد و به آزمایشگاه منتقل گردید. موقعیت جغرافیایی این ایستگاه­ها توسط دستگاه GPS (Global Positioning System) (مدل CX 12) و همچنین   میزان pH، دمای آب، هدایت الکتریکی هر ایستگاه با مولتی­متر تعیین شد. پس از انتقال نمونه‌ها به آزمایشگاه، جهت آماده‌سازی آن‌ها در ابتدا نمونه‌های جمع‌آوری‌شده در دمای محیط (25 درجه سانتی­گراد) خشک شدند و به حالت همگن درآمدند و سپس از الک 230 مش (63 میکرون) عبور داده شدند تا به‌صورت یک نمونه هموژن برای انجام آزمایش‌ها به کار روند.

به‌منظور هضم رسوبات برای تعیین غلظت فلز جیوه، از روش هضم اسیدی که شامل مخلوطی از  1 گرم از هر نمونه خشک‌شده به همراه 4 میلی­لیتر نیتریک اسید غلیظ و 2 میلی‌لیتر سولفوریک اسید غلیظ بود، استفاده شد. پس از پوشاندن درب لوله­های هضم که حاوی این مخلوط بودند، نمونه­های رسوب یک ساعت در دمای اتاق و 3 ساعت در دمای 90 درجه سانتیگراد بر روی هات پلیت قرار داده شدند. پس از سرد شدن نمونه­های هضم شده، 5/0 میلی‌لیتر محلول 10 درصد پتاسیم دی کرومات به آن‌ها افزوده گردید. سپس نمونه­ها از کاغذ صافی عبور داده شد و در بالن­های ژوژه به حجم 25 میلی‌لیتر رسانده شدند (15) محلول صاف‌شده در ظروف پلی‌اتیلنی مخصوص تا هنگام خوانش مقدار غلظت جیوه، در یخچال نگهداری شدند.

جهت آنالیز غلظت جیوه در بخش‌های ژئوشیمیایی رسوب از
روش استخراج ترتیبیBCR  که یک روش آزمایشگاهی و تجزیه‌ای است که در آن با استفاده از حلال­های شیمیایی فازهای مختلف ژئوشیمیایی فلزات در نمونه‌های رسوب و در طی 3 مرحله عملیاتی جدا می­شوند، استفاده گردید (جدول 1). این روش از طریق واسطه‌هایی همانند اسید استیک (11/0 مول بر لیتر)، کلرید آلومینیوم هیدروکسید (1/0 مول بر لیتر) پرو کسید هیدروژن (8/8 مول بر لیتر) و استات آمونیوم (1 مول بر لیتر) فلزات سنگین را از فاز جامد وارد محلول می‌کنند که به ترتیب شامل فلزات موجود در فاز قابل‌تبادل، کاهش پذیر و اکسیدان می‌باشد. در جدول 1 مراحل و مواد این روش ذکر گردیده است (16).

 

 

جدول 2- مراحل مختلف BCR

Table2.- BCR stages

فاز محلول

واکنشگر/ غلطت/اسیدیته

مراحل استخراج

بخش تبادلی، آب و محلول اسید(مانند کربنات­ها)

بخش کاهنده(مانند اکسیدهای آهن، منگنز)

بخش اکسنده(مانند مواد آلی و سولفیدها)

 باقی­مانده، فلزات غیر سیلیکاتی

اسیداستیک 11/0 مولار. 85/2 pH =

هیدروکسی آمونیوم کلرید1/0 مولار. 2 pH =

هیدروژن­پروکسید 8/8 مولار، آمونیوم­استات 1/0 مولار 2 pH =

تیزاب سلطانی

1

2

3

 

 

 

 

به منظور اندازه­گیری pH و مواد آلی رسوبات به ترتیب از روشD  9045 آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا (17) و روش کوره (18) استفاده شد. برای قرائت فلزات سنگین از دستگاه مرکوری انالایزر((Mercury Analyzer مدل3000 VM-MERCURY VAPOR MONITOR موجود در واحد پتروشیمی بندر امام با دقت ppb استفاده شد. در این دستگاه از  استاندارد 050-024 CRM استفاده شد

آنالیز و تجزیه تحلیل آماری

 پس از جمع­آوری و ثبت داده­ها، نرمال بودن آن­ها به­وسیله آزمون کولموگروف-اسمیرنوف بررسی شد. به­علت نرمال نبودن غلظت­های بدست آمده، برای بررسی همبستگی بین داده ها از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد.کلیه آنالیزهای آماری با استفاده از نرم افزار  SPSS نسخه 16 انجام گرفت.

 

نتایج

نتایج حاصل از توصیف آماری غلظت فلز جیوه (میلی­گرم بر لیتر)، pH، مواد آلی در رسوبات در جدول (3) نشان داده شده است که با توجه به نتایج ارایه شده در  این جدول، غلظت جیوه در محدوده 19/2 تا 71/45 میلی گرم بر لیتر با میانگینی برابر 23/9 میلی گرم بر لیتر قرار دارد. اسیدیته رسوبات در ایستگاه­های مورد مطالعه دارای میانگین 44/8 و  در محدوده 93/7 تا 83/8 متغیر است. اسیدیته منطقه مورد مطالعه براساس مقدار میانگین و دامنه تغییرات مشاهده شده، در بازه­ی قلیایی قرار می­گیرد. حداکثر و حداقل میزان مواد آلی اندازه­گیری شده در منطقه مورد مطالعه به ترتیب 21/18 و 72/7 ، با  میانگین 57/13 می­باشد. مقدار میانگین  EC در منطقه مورد مطالعه نیز، 05/30  میکروزیمنس بر سانتی­متر اندازگیری شد.

 

 

جدول3- نتایج حاصل از توصیف آماری پارامترهای اندازه­گیری شده در رسوبات منطقه مورد مطالعه (میلی­گرم بر لیتر)

Table3-Descriptional statistics of measured parameters in sedimens(mg/l)

پارامترها

حداقل

حداکثر

میانگین

انحراف معیار

pH

93/7

83/8

44/8

242/0±

HgT

19/2

71/45

23/9

326/9±

OMT

72/7

21/18

57/13

344/3±

EC

65/10

40/51

05/30

938/7±

 

 

نتایج ضریب همبستگی بین عوامل اندازه­گیری شده در رسوبات
در جدول (2) ارایه شده است

 

.

جدول4-بررسی همبستگی بین غلظت فلز سنگین جیوه در نمونه­های رسوب، مواد آلی، pH  و EC

Table4- Correlation coefficient between mercury and OM, pH, EC

pH

EC

مواد آلی

Hg

پارامترها

145/0-

228/0

**625/0

1

Hg

059/0-

*407/0

1

-

مواد آلی

322/0-

1

-

-

EC

1

-

-

-

pH

** همبستگی با احتمال خطای کم­تر از 01/0 معنی دار است (05/0 p>).

*همبستگی با احتمال خطای کم­تر از 05/0 معنی دار است (05/0 p>).

 

 

با توجه به تقسیم­بندی اعمال شده در شکل (2) مشاهده می­شود که بیش­ترین میزان جیوه اندازه­گیری شده و آلوده­ترین ایستگاه در نمونه­های برداشت شده از منطقه، در ایستگاه 1-9 S و کم­ترین میزان آن در ایستگاه 2-1 Sمشاهده می شود. همان­طور که مشاهده می ­شود در رسوبات نمونه ­برداری شده از منطقه مورد مطالعه، ایستگاه 1-9 Sهم در بخش تبادل­ پذیر و هم در بخش باقی­مانده بیش­ترین مقدار جیوه را دارد.

 

 

 

شکل 2- نمودار ستونی استخراج ترتیبی BCRدر نمونه های رسوب

Fig 2- Histogram of sequential extraction of BCR in sediments

 

بحث

 

با افزایش رشد سریع صنعت و شهری شدن خارج از کنترل نواحی ساحلی، سطح آلودگی در محیط زیست آبی به حد هشدار رسیده است ( 19). خورهای جعفری و پتروشیمی واقع در خور موسی نیز از جمله مناطقی هستند که آلاینده­های صنعتی و شهری متعددی به آن­ها وارد می­شود. کارخانه­های کلروآلکالی جیوه­ی معدنی را به عنوان پس­ماند وارد محیط­های آبی می­کنند (20، 21). و از آنجایی که جیو­ه­ی معدنی حلالیت کمی درآب دارد و هم­چنین جنس بستر خورموسی از نوع رس می­باشد،    جیوه­ی تخلیه شده به محیط (دارای بارمثبت) با رس (دارای بار منفی) تشکیل کمپلکس پایدار داده و در سطح بستر             ته­نشین می­گردد. بدین ترتیب انتظار می­رود که با افزایش فاصله از محل خروج پساب، به تدریج از میزان غلظت جیوه کاسته ­شود (22). در این مطالعه، همان­طور که ذکر گردید، بین مقادیر فلز جیوه اندازه­گیری شده در ایستگاه­های مختلف اختلافات قابل توجهی مشاهده شده است و بیش­ترین میزان جیوه اندازه­گیری شده در نمونه­های برداشت­شده از منطقه، در ایستگاه 1-9  Sو    کم­ترین میزان آن در ایستگاه    2-1 S مشاهده گردید است (جدول 3). با توجه به علل ذکر شده، این اختلافات می­تواند حاکی از این باشد که منابع آلودگی در منطقه مورد مطالعه، به صورت نقطه­ای است. وجود این اختلافات بر اثر مجاورت با صنایع مختلف واقع در محدوده مورد مطالعه به خصوص صنایع پتروشیمی، فراوانی حمل و نقل کشتی­ها در اسکله­های مختلف، و نیز تخلیه و بارگیری انواع مواد سوختی، کالاهای نفتی، مواد معدنی و همچنین ریزش مواد آلاینده در اسکله­های مختلف است. ایستگاه S9-1 در مجاورت خروجی فاضلاب واحد کلروآلکالی و همچنین در مجاورت اسکله قرار گرفته است. بدین ترتیب علت آلودگی بالا جیوه در این ایستگاه را می­توان به مجاورت با خروجی فاضلاب و اسکله کشتی­ها دانست، به­طوری­که با فاصله گرفتن از این ایستگاه از میزان جیوه در رسوبات کاسته می­شود. در دیگر ایستگاه­ها  نیز با فاصله گرفتن از ساحل از مقدار غلظت جیوه کاسته می­گردد در بسیاری از مطالعات صورت گرفته در نقاط دیگر نیز چنین روندی مشاهده شده است. بطور مثال Ullrich و همکاران(23) نیز در سال 2007 اثر تخلیه پساب حاوی جیوه از کارخانه تولید کلرآلکالی بر بوم سامانه ی دریاچه Balkyldak در Pavlodar در شمال قزاقستان را مورد بررسی قرار دادند. رسوبات این دریاچه در لایه­های سطحی در نزدیکی لوله­های تخلیه پساب، بیش از 1500 میلی­گرم بر لیتر جیوه داشت که این میزان جیوه تهدیدی جدی را برای بوم سامانه دریاچه به دنبال داشت.

در طول ایستگاه نمونه برداری شماره یک همان­طور که در بالا ذکر شد، انتظار می­رود که مقدار غلظت جیوه با افزایش فاصله از ساحل کاهش یابد، که چنین روندی نیز تا نقطه نمونه برداری دوم (2-1 S) در این ایستگاه دیده شده اما در نقطه سوم ایستگاه شماره یک (3-1S)، نسبت به نقطه دوم همین ایستگاه (2-1 S) غلظت افزایش یافته است اما نسبت به اولین نقطه نمونه برداری شده (1-1S) در طول ایستگاه، دارای غلظت کم­تری از جیوه است. علت این افزایش غلظت جیوه در 3-1S نسبت   به 2-1S را می­توان به بیش­تر بودن سرعت جریان آب در نقطه 2-1 S (که تقریبا در  قسمت میانی کانال جریان قرار دارد) در طول ایستگاه شماره یک (1 S) مربوط دانست. در یک کانال باز، سرعت جریان در نقاط مختلف یک مقطع یکسان نمی­باشد. از مهم­ترین علل این عدم یکنواختی می­توان به اصطکاک در طول مسیر جریان و هم­چنین اصطکاک سطح آزاد سیال با هوا    اشاره کرد بر این اساس در یک مجرای جریان، بیش­ترین میزان سرعت جریان را در قسمت میانی مسیر می­
توان مشاهده کرد (24). چنین روندی نیز در نقاط ایستگاه نمونه­برداری شماره 2 مشاهده گردیده است.

در ایستگاه شماره 3 و 4، بر خلاف ایستگاه شماره 1 و 2 ، میزان غلظت جیوه در دومین نقطه نمونه برداری شده از هر ایستگاه  (2-3S و 2-4S) نسبت به اولین و سومین نقاط نمونه برداری شده از همان ایستگاه افزایش یافته است. با توجه به شکل (1)،      این افزایش در دومین نقطه نمونه برداری شده از ایستگاه 3 و 4 ممکن است به علت افزایش عرض مجرای جریان آب نسبت به عرض مجرای جریان آب در ایستگاه­های شماره 1 و 2 باشد.

تعدادی از استانداردهای جهانی برای رسوب در جدول4-3  ارایه شده است. نتایج حاصل از مقایسه­ی مطالعه­ی حاضر با این استانداردها نشان می­دهد که میانگین غلظت جیوه در رسوبات ایستگاه­های مورد بررسی (23/9 میلی­گرم بر لیتر)  از استانداردهای 1 ERM (حدی که کم­تر از 50 درصد جوامع بیولوژیک در خطر هستند) و2  PEL (میزان احتمال اثر) و همچنین از سطح  ERL[3](حدی که کم­تر از 10 درصد جوامع بیولوژیک در خطرند) بیش­تر است.

 

جدول 5- استانداردهای مختلف 4NOAA  برای رسوبات (25)

Table5 -Standards of NOAA for sediments (25)

 


استاندارد

غلظت جیوه ( میلی­گرم بر لیتر )

3ERL

2/0

1ERM

7/0

2PEL

7/0

مطالعه­ی حاضر

23/9

 


مقدار جیوه در پوسته­ی خلیج فارس بسیار ناچیز بوده و مقدار این عنصر شیمیایی در رسوبات آن، قبل از صنعتی شدن منطقه، 05/0 میلی گرم بر لیتر گزارش شده است (25، 26).

براساس نتایج  بدست آمده در جدول3، به طور متوسط تقریبا 10/5 درصد از غلظت جیوه کل هر ایستگاه، در فاز تبادل­پذیر    قرار گرفته است که در بین ایستگاه­های مورد بررسی ایستگاه­ 1-9 S ، بیش­ترین غلظت جیوه در این فاز را دارد. متوسط سهم جیوه در بخش کاهنده و بخش اکسنده به ترتیب، 57/5 و 51/15 درصد از غلظت جیوه کل در هر ایستگاه می­باشد و فاز       باقی­مانده با متوسط 79/45 درصد از جیوه کل رسوبات، بیش­ترین مقدار جیوه را به خود اختصاص داده است.

در این مطالعه، روند دست­یابی زیستی عناصر بدین صورت جیوه  تبادل­پذیر  جیوه وابسته به اکسیدهای آهن و منگنز˃ جیوه وابسته به بخش مواد آلی ˃ جیوه وابسته به بخش باقی­مانده تغییر می کند.  بدین ترتیب بخش اعظم فلز جیوه با بخش         غیر تبادل پذیر همراه  هستند و نمی­تواند تحت شرایط فیزیکوشیمیایی حاکم (pH قلیایی) بین آب و رسوب مبادله شوند. فلزاتی که در بخش تبادل پذیر قرار می گیرند به علت داشتن پیوندهای الکترواستاتیک ضعیف به راحتی تحت تأثیر فرایندهای تبادل یونی(جذب/ واجذب) قرار می گیرند. pH  و یا قدرت یونی آب نیز بر این فرایندها اثر می­گذارد (27). در رسوبات نمونه­برداری شده از منطقه مورد مطالعه، به طور متوسط تقریبا 10/5 درصد از غلظت جیوه کل هرایستگاه ، در این فاز قرار  گرفته­ است. pH­ای که 50 درصد فلزات در اثر جذب بر روی رسوبات از ترکیب آب حذف می­شوند حدود 4 است که به آن 50pH یا لبه جذب(Sorption Edge)  گفته می­شود (28). این بدان معنی است که در pH بیش از 4، تقریباً همه فلزات (به جز چند استثناء) جذب رسوبات می­شوند. با توجه به این مطلب و هم­چنین با در نظر گرفتن محدوده تغییرات  pH (قلیایی) مشاهده شده در نمونه­های آب و رسوب، کم بودن غلظت جیوه در جزء تبادل­پذیر قابل توجیه است.

اکسیدهای آهن و منگنز نقش مهمی در نگه­داشت فلزات در رسوبات ایفا می­کنند(29). متوسط سهم جیوه در این بخش، 57/5 درصد از غلظت جیوه کل در هر ایستگاه می­باشد. جیوه متصل به این بخش، تحت تغییر شرایط احیا ممکن است محلول و    قابل دسترس شوند (30، 31، 32).

Ram و همکاران (2009) (33) گزارش کردند که حداکثر 5/1 درصد از جیوه رسوب خوریات Ulhas (هند) متصل               به اکسیدهای آهن و منگنز می­باشد. دلیل این موضوع را احیای اکسیدهای آهن و منگنز رسوبات سطحی به دلیل ورود مواد آلی پساب صنایع و کاهش اکسیژن آب در فصل خشک نسبت دادند که موجب رهاسازی جیوه متصل به آن­ها می­گردد. جیوه محلول در آب دوباره می­تواند جذب مواد آلی و سولفیدهای آهن رسوب شود و به بخش باقی­مانده جیوه ملحق گردد که پایداری     بیش­تری دارد و مدت زمان بیش­تری در آن می­ماند.

ماده آلی نیز می­تواند عاملی مهم در جذب یا پراکندگی جیوه باشد (29 و 33). در رسوبات مورد مطالعه، سهم جیوه در این جزء تقریبا 51/15 درصد از میزان جیوه کل رسوبات را تشکیل داده است. در سیستم­های آبی، مواد آلی درجه بالایی از گزینش­پذیری را نسبت به یون­های دو طرفیتی در مقایسه با یون­های تک ظرفیتی نشان می­دهند. معمولا روند قدرت اتصال یون­های فلزی به مواد آلی به ترتیب زیر می­باشد:

Hg˃Cu˃Pb˃Zn˃Ni˃Co

با توجه به این روند، که بیان­گر تمایل زیاد جیوه برای اتصال به مواد آلی است (34) و هم­چنین با توجه به مقادیر بالای مواد آلی بدست آمده در رسوبات منطقه مورد مطالعه، درصد جیوه موجود در این بخش توجیه پذیر است. Raeisi و همکاران(2014) (35)، طی مطالعه­ایی­که بر روی رسوبات خورهای سواحل خوزستان انجام دادند، درصد جیوه وابسته به مواد آلی رسوبات را 6/16 گزارش کردند.

فلزاتی که در جزء باقی­مانده سهم دارند فلزاتی غیر متحرک و پایدار به حساب می آیند. در رسوبات مورد مطالعه، 79/45

درصد از جیوه کل رسوبات را این بخش به خود اختصاص داده است. پژوهش­گران اجزای بخش­های ناپایدار (تبادلی، اکسیدهای آهن و منگنز و مواد آلی) را حاصل ورود فلزات در نتیجه فعالیت­های انسانی و بخش پایدار را در نتیجه حضور طبیعی آن­ها در پوسته زمین می­دانند(36، 37). در این مطالعه با توجه به مقادیر بالای اندازه­گیری شده مواد آلی در منطقه مورد مطالعه، انتظار می­رفت که بیش­ترین مقدار جیوه، در بخش متصل به مواد آلی مشاهده گردد اما نتایج بیش­ترین مقدار جیوه را در بخش متصل  به باقی­مانده­ها نشان داد. غلظت بالای جیوه در بخش باقی­مانده در مقایسه با دیگر بخش­های رسوب (به­ویژه بخش متصل   به   مواد آلی)، ممکن است به تشکیل سولفیدهای معدنی جیوه که در سطرهای بالا ذکر شد، مرتبط باشد. Ram­ و همکاران (2009)(38)، چنین روندی را برای جیوه باقی­مانده­ی رسوبات سواحل اقیانوس هند گزارش کردند. اسدی نیا و همکاران  (1393) (39) در مطالعه خود بر روی ترکیبات جیوه در رسوبات خور موسی گزارش کردند که، محتوای اکسید آهن رسوب اثر قابل توجهی در افزایش غلظت جیوه متصل به این بخش نشان داده است. نتایج این مطالعه نشان داد که حدود ۷۵% جیوه موجود در رسوب، زیست دسترس پذیر نیست.  

در مطالعه حاضر، بر اساس نتایج ارایه شده، بخش اعظم فلز جیوه با بخش غیر تبادل­پذیر همراه  هستند و نمی­تواند تحت شرایط فیزیکوشیمیایی حاکم (pH قلیایی) بین آب و رسوب مبادله شوند. در نتیجه از سمیت بسیار کمی برای ارگانیسم­ها در  محیط­­های آبی برخوردار هستند.

 

نتیجه­گیری

در این مطالعه، تصویری کلی از شرایط زیست محیطی خورهای پتروشیمی و جعفری با تاکید بر جیوه ارایه شده است. براساس نتایج ارایه شده، مقادیر بالای جیوه­ی به­دست آمده به ایستگاه­های نزدیک به خروجی پساب واحد کلروآلکالی تعلق داشت که با افزایش فاصله از این ایستگاه­ها و ساحل، مقدار جیوه کل در رسوبات نسبت به مناطق نزدیک به ساحل، کاهش می­یابد. بنابراین جیوه­ی تجمع یافته در رسوبات نزدیک به ساحل، از این منابع منشا گرفته است و سطح آلودگی فلز سنگین جیوه در رسوبات به شدت وابسته به این منابع است. از دیگر نتایج این مطالعه می­توان به مقایسه­ی میزان جیوه رسوبات با استانداردهای جهانی اشاره کرد که نشان داد جیوه­ی اندازه­گیری شده از حد مخاطره آمیز استانداردهای ERM و PEL و همچنین از سطح ERL بیش­تر بوده است. این امر می­تواند تهدیدی جدی برای سلامت محیط زیست و موجودات منطقه محسوب شود؛ از اینرو نیازمند نظارت بیش­تر در منطقه است. بر مبنای نتایج تجزیة استخراج ترتیبی، در رسوبات مورد مطالعه، فلز سنگین جیوه عمدتاً در فاز باقی­مانده حضور دارند (درصد غلظت کل). اگرچه جیوه موجود در رسوبات مورد مطالعه بیش­تر در فاز باقی­مانده قرار دارد و درصد کمی از آن در فازهای متحرک قرار دارد، اما اگر ورود این فلز به محیط­های آبی و سپس رسوبات کنترل نشود، با گذشت زمان خطراتی در ارتباط با زیست­انباشت این فلز در زنجیره غذایی بوجود خواهد آمد.

 

منابع

        1.        Guo H, Luo S, Chen L, Xiao X, Xi Q, Wei W.,2010. Bioremediation of heavy metals by growing hyperaccumulaor endophytic bacterium Bacillus sp. L14. Bioresource Technology; 101(22):8599-605.

        2.        Järup L., 2003. Hazards of heavy metal contamination. British Medical Bulletin; 68(1):167-82.

        3.        Shajan, K.P., 2001. Geochemistry of bottom sediments from a river-estuary-shelf mixing zone on the tropical southwest coast of India. Bull. Geol. Surv. Japan. 52(8):371-382.

        4.        Macklin, M.G., 1996. Fluxes and storage of sediment-associated heavy metals in floodplain systems: assessment and river basin management issues at a time of rapid environmental change, P 441-60. In: M.G. Anderson, D.E. Walling and P.D. Bates (Eds.), Floodplain Processes, Wiley, Chichester.

        5.        Kratzer, C.R., 1999. Transport of sediment-bound organocholrine pesticides to San Joaquin River. California. J. Am. Water Res. Assoc. 35: 81-957.

        6.        McKnight, D.M., Bencala, K.E., 1989. Reactive iron transport in an acidic mountain stream in Summit Country, Colorado: a hydrologic perspective. Geochem et Cosmo. Acta. 53: 34-2225.

        7.        Singh, K.P., Mohan, M., Singh, V.K., Malik, M., 2005. Studies on distribution and fractionation of heavy metals in Gomati river sediment – a tributary of the Ganges, Ind. J. Hydrol. 312: 14-27.

        8.        Yu, X., Li, H., Pan, K., Yan, Y., Wang., 2012. Mercury distribution, speciation and bioavailability in sediments from the Pearl River Estuary, Southern China, Marine pollution Bulletin, 64: 1699-1704.

        9.        Chakraborty, P., Babu, P.V.R., Vudamala, K., Ramteke, D., 2014a. Mercury speciation in coastal sediments from the central east coast of India by modified BCR method. Mar. Pollut. Bull. 81, 282–288.

       10.      Barbara, G; Olga, B; Marta, K; Justyna, W., 2016. Mercury in marine and oceanic waters- a review. Water Air and Soil pollution. 227(10); 371.

       11.      Bermejo Santos, J.C., Beltran, R., and Ariza. G., 2003. Spatial variations of heavy metals contamination in sediments from Odiel river (South Spain). J. Geol. Soc. India. 15: 150-157.

       12.      Salamat, N., Soleimani, Z., Safahieh, A., Savari, A., Ronagh, M.T., 2013. Using Histopathological changes as a biomarker to trace contamination loading of Musa Creeks (Persian Gulf). Toxicologic Pathology, 41: 913-920.

       13.      Aghanabati, A., 2004., Geology of Iran. GSI press. 708p (in Persian).

       14.      USEPA., 1999. Distribution and Transport of Total Mercury and Methylmercury in Mercury-ontaminated Sediments in Reservoirs and Wetlands of the Sudbury River, East-Central Massachusetts. water-Resources Investigations Report 99-4060.

       15.      Moopam., 1999. Manual of Oceanographic Observations and Pollutant Analyses Methods.Regional Organization for the Protection of the Marine  environment,Kuwait.

       16.      Quevauviller PH, Rauret G, López-Sánchez JF, Rubio R, Ure A, Muntau H., 1997. Certification of trace metal extractable contents in a sediment reference material (CRM 601) following a three-step sequential extraction procedure. Sci. Total Environ.205, 223–234.

       17.      USEPA (U.S. Environmental Protection Agency)., 1997. Test Methods for Evaluating Solid Waste Physical/Chemical Methods (SW-846).

       18.      Buchanan, J. B., 1984. Sediment analysis chap 30in: Methos for the study of marine benthos, Ed: N.A.Holme and A. D. macIntyre black well, Oxford.

       19.      Naji, A., Ismail, A., Ismail, A R., 2010. Chemical speciation and contamination assessment of Zn and Cd by sequential extraction in surface sediment of Klang River, Malaysia. Micro. Chem. J. 95: 285-92.

       20.      Manohar, D.M., Krishnan, K.A. and Anirudhan, T.S., 2002. Removal of mercury(II) from aqueous solutions and chloralkali industry wastewaterusing 2-mercaptobenzimidazole-clay.Water Research, 36: 1609-1619.

       21.      Zagury, G.J., Neculita, C.M., Bastin, C. and Deschênes, L., 2006. Mercury fractionation, bioavailability, and ecotoxicity in highly contaminated soils from chlor-alkali plants.Environmental Toxicology and Chemistry,25(4):1138-1147.

       22.      Goodarzi M, Esmaeili saari A, Sadati poor M, Pouri GH., 2006. The study of mercury concentration form chloralkaline industries in Bandar imam  sediments. Seventh intentational congress on civil engineering. 9 p (in Persian)

       23.      Ullrich, S.M., Ilyushchenko, M.A., Kamberov, I.M., Tanton, T.W., 2007a. Mercury contamination in the vicinity of a derelict chlor-alkali plant. Part I: Sediment and water contamination of Lake Balkyldak and the River Irtysh. Sci. Total Environ. 381, 1–16.

       24.      Shooshtari, M M., 2017. Principles of open channel flow. Chamran University Press. 588 p (in Persian)

       25.      Mooraki, N.,Esmaeli Sari, A., Soltani, M. and Valinassab, T., 2009. Spatial  distribution and assemblage structure of macrobenthos in a tidal creek in relation to industrial activities.International journal of EnvironmentalScience and Technology, 6(4): 651-662.

       26.      Dehghan Madiseh, S.,Savary, A., Parham, H. and Sabzalizadeh, S., 2009. Determination of the level of contamination in Khuzestan coastal waters (Northern Persian Gulf) by using an ecological risk index.Environmental Monitoring and Assessment. 159: 521-530.

       27.      Tessier, A., Campbell, P. G. C., Bisson, M., 1979. Sequential extraction procedure for the the speciation of particulate trace metals. Anal. Chem. 51 (7), pp 844–851.

       28.      Jung, H-B., Yun, S.T., Mayer, B., Kim, S., Park, S.S, Lee, P.K., 2005. Transport and sediment– water partitioning of trace metals in acid mine drainage: an example from the abandoned Kwangyang Au–Ag mine area, South Korea”, Environmental Geology 48(5) 437–449.

       29.      Salomons, W., Forstner, U., 1984. Metals in the Hydrocycle. Springer-Verlag, New York, 349.

       30.      Tokalioglu. S., Kartal, S., Birol, G., 2003. Application of a Three-Stage Sequential Extraction Procedure for the Determination of Extractable Metal Contents in Highway Soils, Turk J Chem 27,333- 346.

       31.      Araujo, B; Hintelmann, H; Dimock, B; Sobrinho, R; Bernardes, M; Almeida, M; Krusche, Alex ;Thiago Pessanha, R; Fabiano, T, Carlos, R., 2017.Mercury speciation and Hg stable isotope ratios in sediments from Amazon floodplain lakes—Brazil. Limnology and Oceanography, 10.1002/lno.10758.

       32.      Krupadam, R.J.; Smita, P.; Wate, S.R., 2006. Geochemical fractionation of heavy metals in sediments of the Tapi estuary. Geochemical Journal, 40: 513-522.

       33.      Tshia, Malehase., Adegbenro, P.,Daso, Jonathan., O.Okonkwo., 2016. Determination of mercury and its fractionation products in samples from legacy use of mercury amalgam in gold processing in Randfontein, South Africa. Emerging Contaminants. 2(3), 157-165.

       34.      Horvat M, Nolde N, Fajon V, Jereb V, Logar M, Lojen S., 2003. Total mercury, methylmercury and selenium in mercury pol­luted areas in the province Guizhou, China. Sci Total Environ. 304:231–256.

       35.      Raeisi-Sarasiab, A., Hosseini, M., Mirsalari, Z., 2014. Mercury distribution in contaminated surface sediments from four estuaries, Khuzestan shore, north part of Persian Gulf. Bull. Environ. Contam. Toxicol. 93, 522–525.

       36.      Zakir, H.M.; Shikazono, N., 2008. Metal fractionation in sediment: a comparative assessment of four sequential extraction schemes. Journal of environmental Science for Sustainable Society, 2: 1-12.

       37.      Soares, H.M.V.M.; Boaventura, R.A.R.; Machado, A.A.S. C.; Esteves dasilva, J.C.G., 1999. Sediments as monitors of heavy metals contamination in the Ave river basin (Portugal). Multivariate analysis of data. Environmental Pollution, 105(3): 311-323.

       38.      Ram, A., Borole, D. V., Rokade, M.D., 2009. Diagenesis and bioavailability of mercury in the contaminated sediments of Ulhas Estuary, India, Marine pollution Bulletin, 58:1685-1693.

       39.      Asadinia, F; Nikpoor Y; Ghanemi, K., 2014. Identification of mercury species in Musa estuaries  sediments using sequential extraction. (In Persian) 6p.


1- کارشناسی ارشد، زمین شناسی زیست محیطی، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، ایران

2- استادیار، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، ایران. * (مسئول مکاتبات)

3- کارشناس ارشد، پتروشیمی بندر امام خمینی، بندر امام خمینی، ایران

1-     Msc. Environmental geology, Khorramshahr University of Marine Science and Technology, Khorramshahr, Iran

2-     Assistant Professor, Khorramshahr University of Marine Science and Technology, Khorramshahr, Iran.*(Corresponding author)

3-     Msc. Petrochemical Complex of Imam Khomeini Port, Bandar-e-Imam Khomeini, Iran

1- Effects Range Medium

2 - Probable Effect Level

[3] - Effects Range Low

4- National Oceanographic and Atmospheric Administration

 

مراجع

        1.        Guo H, Luo S, Chen L, Xiao X, Xi Q, Wei W.,2010. Bioremediation of heavy metals by growing hyperaccumulaor endophytic bacterium Bacillus sp. L14. Bioresource Technology; 101(22):8599-605.
        2.        Järup L., 2003. Hazards of heavy metal contamination. British Medical Bulletin; 68(1):167-82.
        3.        Shajan, K.P., 2001. Geochemistry of bottom sediments from a river-estuary-shelf mixing zone on the tropical southwest coast of India. Bull. Geol. Surv. Japan. 52(8):371-382.
        4.        Macklin, M.G., 1996. Fluxes and storage of sediment-associated heavy metals in floodplain systems: assessment and river basin management issues at a time of rapid environmental change, P 441-60. In: M.G. Anderson, D.E. Walling and P.D. Bates (Eds.), Floodplain Processes, Wiley, Chichester.
        5.        Kratzer, C.R., 1999. Transport of sediment-bound organocholrine pesticides to San Joaquin River. California. J. Am. Water Res. Assoc. 35: 81-957.
        6.        McKnight, D.M., Bencala, K.E., 1989. Reactive iron transport in an acidic mountain stream in Summit Country, Colorado: a hydrologic perspective. Geochem et Cosmo. Acta. 53: 34-2225.
        7.        Singh, K.P., Mohan, M., Singh, V.K., Malik, M., 2005. Studies on distribution and fractionation of heavy metals in Gomati river sediment – a tributary of the Ganges, Ind. J. Hydrol. 312: 14-27.
        8.        Yu, X., Li, H., Pan, K., Yan, Y., Wang., 2012. Mercury distribution, speciation and bioavailability in sediments from the Pearl River Estuary, Southern China, Marine pollution Bulletin, 64: 1699-1704.
        9.        Chakraborty, P., Babu, P.V.R., Vudamala, K., Ramteke, D., 2014a. Mercury speciation in coastal sediments from the central east coast of India by modified BCR method. Mar. Pollut. Bull. 81, 282–288.
       10.      Barbara, G; Olga, B; Marta, K; Justyna, W., 2016. Mercury in marine and oceanic waters- a review. Water Air and Soil pollution. 227(10); 371.
       11.      Bermejo Santos, J.C., Beltran, R., and Ariza. G., 2003. Spatial variations of heavy metals contamination in sediments from Odiel river (South Spain). J. Geol. Soc. India. 15: 150-157.
       12.      Salamat, N., Soleimani, Z., Safahieh, A., Savari, A., Ronagh, M.T., 2013. Using Histopathological changes as a biomarker to trace contamination loading of Musa Creeks (Persian Gulf). Toxicologic Pathology, 41: 913-920.
       13.      Aghanabati, A., 2004., Geology of Iran. GSI press. 708p (in Persian).
       14.      USEPA., 1999. Distribution and Transport of Total Mercury and Methylmercury in Mercury-ontaminated Sediments in Reservoirs and Wetlands of the Sudbury River, East-Central Massachusetts. water-Resources Investigations Report 99-4060.
       15.      Moopam., 1999. Manual of Oceanographic Observations and Pollutant Analyses Methods.Regional Organization for the Protection of the Marine  environment,Kuwait.
       16.      Quevauviller PH, Rauret G, López-Sánchez JF, Rubio R, Ure A, Muntau H., 1997. Certification of trace metal extractable contents in a sediment reference material (CRM 601) following a three-step sequential extraction procedure. Sci. Total Environ.205, 223–234.
       17.      USEPA (U.S. Environmental Protection Agency)., 1997. Test Methods for Evaluating Solid Waste Physical/Chemical Methods (SW-846).
       18.      Buchanan, J. B., 1984. Sediment analysis chap 30in: Methos for the study of marine benthos, Ed: N.A.Holme and A. D. macIntyre black well, Oxford.
       19.      Naji, A., Ismail, A., Ismail, A R., 2010. Chemical speciation and contamination assessment of Zn and Cd by sequential extraction in surface sediment of Klang River, Malaysia. Micro. Chem. J. 95: 285-92.
       20.      Manohar, D.M., Krishnan, K.A. and Anirudhan, T.S., 2002. Removal of mercury(II) from aqueous solutions and chloralkali industry wastewaterusing 2-mercaptobenzimidazole-clay.Water Research, 36: 1609-1619.
       21.      Zagury, G.J., Neculita, C.M., Bastin, C. and Deschênes, L., 2006. Mercury fractionation, bioavailability, and ecotoxicity in highly contaminated soils from chlor-alkali plants.Environmental Toxicology and Chemistry,25(4):1138-1147.
       22.      Goodarzi M, Esmaeili saari A, Sadati poor M, Pouri GH., 2006. The study of mercury concentration form chloralkaline industries in Bandar imam  sediments. Seventh intentational congress on civil engineering. 9 p (in Persian)
       23.      Ullrich, S.M., Ilyushchenko, M.A., Kamberov, I.M., Tanton, T.W., 2007a. Mercury contamination in the vicinity of a derelict chlor-alkali plant. Part I: Sediment and water contamination of Lake Balkyldak and the River Irtysh. Sci. Total Environ. 381, 1–16.
       24.      Shooshtari, M M., 2017. Principles of open channel flow. Chamran University Press. 588 p (in Persian)
       25.      Mooraki, N.,Esmaeli Sari, A., Soltani, M. and Valinassab, T., 2009. Spatial  distribution and assemblage structure of macrobenthos in a tidal creek in relation to industrial activities.International journal of EnvironmentalScience and Technology, 6(4): 651-662.
       26.      Dehghan Madiseh, S.,Savary, A., Parham, H. and Sabzalizadeh, S., 2009. Determination of the level of contamination in Khuzestan coastal waters (Northern Persian Gulf) by using an ecological risk index.Environmental Monitoring and Assessment. 159: 521-530.

       27.      Tessier, A., Campbell, P. G. C., Bisson, M., 1979. Sequential extraction procedure for the the speciation of particulate trace metals. Anal. Chem. 51 (7), pp 844–851.

       28.      Jung, H-B., Yun, S.T., Mayer, B., Kim, S., Park, S.S, Lee, P.K., 2005. Transport and sediment– water partitioning of trace metals in acid mine drainage: an example from the abandoned Kwangyang Au–Ag mine area, South Korea”, Environmental Geology 48(5) 437–449.
       29.      Salomons, W., Forstner, U., 1984. Metals in the Hydrocycle. Springer-Verlag, New York, 349.
       30.      Tokalioglu. S., Kartal, S., Birol, G., 2003. Application of a Three-Stage Sequential Extraction Procedure for the Determination of Extractable Metal Contents in Highway Soils, Turk J Chem 27,333- 346.
       31.      Araujo, B; Hintelmann, H; Dimock, B; Sobrinho, R; Bernardes, M; Almeida, M; Krusche, Alex ;Thiago Pessanha, R; Fabiano, T, Carlos, R., 2017.Mercury speciation and Hg stable isotope ratios in sediments from Amazon floodplain lakes—Brazil. Limnology and Oceanography, 10.1002/lno.10758.
       32.      Krupadam, R.J.; Smita, P.; Wate, S.R., 2006. Geochemical fractionation of heavy metals in sediments of the Tapi estuary. Geochemical Journal, 40: 513-522.

       33.      Tshia, Malehase., Adegbenro, P.,Daso, Jonathan., O.Okonkwo., 2016. Determination of mercury and its fractionation products in samples from legacy use of mercury amalgam in gold processing in Randfontein, South Africa. Emerging Contaminants. 2(3), 157-165.

       34.      Horvat M, Nolde N, Fajon V, Jereb V, Logar M, Lojen S., 2003. Total mercury, methylmercury and selenium in mercury pol­luted areas in the province Guizhou, China. Sci Total Environ. 304:231–256.
       35.      Raeisi-Sarasiab, A., Hosseini, M., Mirsalari, Z., 2014. Mercury distribution in contaminated surface sediments from four estuaries, Khuzestan shore, north part of Persian Gulf. Bull. Environ. Contam. Toxicol. 93, 522–525.
       36.      Zakir, H.M.; Shikazono, N., 2008. Metal fractionation in sediment: a comparative assessment of four sequential extraction schemes. Journal of environmental Science for Sustainable Society, 2: 1-12.
       37.      Soares, H.M.V.M.; Boaventura, R.A.R.; Machado, A.A.S. C.; Esteves dasilva, J.C.G., 1999. Sediments as monitors of heavy metals contamination in the Ave river basin (Portugal). Multivariate analysis of data. Environmental Pollution, 105(3): 311-323.
Ram, A., Borole, D. V., Rokade, M.D., 2009. Diagenesis and bioavailability of mercury in the contaminated sediments of Ulhas 

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار